เรียบเรียงโดย Clipmass.com

โดยการมัดตราสัง หรือการตราสัง เป็นอีกหนึ่งพิธีกรรมที่ทำให้กับคนตาย ซึ่งมีมานานตั้งแต่สมัยโบราณ ดังคำโคลงที่มีปรากฎในวรรณคดีว่า

มีบุตรห่วงหนึ่ง เกี้ยว พันคอ

ทรัพย์ผูกบาทา คลอ หน่วงไว้

ภริยาเยี่ยงอย่าง ปอ รึงรัด มือนา

สามห่วงใคร พ้นได้ จึงพ้น สงสาร

(โคลงโลกนิติ)

ซึ่งการตราสังมีหมายความว่า การมัดศพ หรือการผูกศพให้เป็นเปลาะๆ ด้วยด้ายดิบ และวัตถุประสงค์ในการมัดตราสังนั้น ก็เพื่อไม่ให้ศพพองจนขึ้นอืดดันโลงจนแตกได้ ดังนั้นจึงต้องมีการมัดและจัดให้ศพนอนตะแคงในโลง ส่วนการปล่อยเชือกมัดออกมานอกโลงนั้น ก็เพื่อผูกผ้าโยงให้พระบังสุกุล บุญจะได้เข้าถึงตัวศพ 

นอกจากนี้ในสมัยโบราณไม่มียาสำหรับฉีดรักษาศพ จึงต้องมัดไว้ให้ดี เพื่อให้ผ้าซับนํ้าเลือดนํ้าเหลืองและป้องกันโลงแตกเพราะศพขึ้นอืดนั่นเอง

โดยพิธีการการตราสัง หรือการมัดตราสังศพนั้นมีขั้นตอนการทำพิธีคือ หลังจากที่นำบ่วงมาคล้องคอศพแล้ว สัปเหร่อกล่าวคาถาว่า ปุตฺโต คีวํ ซึ่งหมายความว่า ลูกคือห่วงผูกคอ จากนั้นก็จะมัดคาถารัดประอกเป็นห่วงที่ ๑

และโยงเชือกมากลางลำตัว ทำเป็นห่วงตะกรุดเบ็ดผูกหัวแม่มือของศพที่พนมถือกรวยดอกไม้ธูปเทียนอยู่ และรวบมือศพผูกให้พนมไว้ที่หน้าอก จากนั้นกล่าวคาถาว่า ธนํ หตฺเถ ซึ่งความหมายว่า ทรัพย์คือห่วงผูกมือ จากนั้นก็จะมัดคาถารัดประเอวเป็นห่วงที่ ๒

แล้วโยงเชือกมาที่เท้าทำเป็นบ่วงผูกหัวแม่เท้า ผูกข้อเท้าทั้งสองให้ติดกัน และกล่าวคาถาว่า ภริยา ปาเท ซึ่งหมายความว่า ภริยาคือห่วงผูกเท้าเป็นห่วงที่ ๓ (และแม้ว่าจะเป็นศพของผู้หญิงก็จะว่าคาถาแบบเดียวกัน) หรือบางตำราอาจจจะใช้คาถา ธนํ ปาเท ไม่ใช่ ภริยา ปาเท และบางตำราก็ให้ผูกข้อเท้าขึ้นมาก่อน

เสร็จแล้วให้เอาผ้าขาวผืนใหญ่ห่อตัวโดยขมวดไว้ด้านศีรษะ เพื่อจะได้เป็นการสะดวกเวลาเปิดเอานํ้ามะพร้าวล้างหน้าศพก่อนเผา แล้วเอาด้ายดิบขนาดนิ้วหัวแม่มือ มัดเป็นเปลาะๆ ให้แน่นเป็น ๕ เปลาะ เป็นปริศนาธรรมหมายถึงนิวรณ์ ๕ คือ

๑. กามฉันทะ

๒. ความพยาบาท

๓. ความง่วงเหงาหาวนอน

๔. ความฟุ้งซ่านรำคาญใจ

๕. ความลังเลใจ

ทั้ง ๕ ประการนี้ คือสิ่งขวางกั้นจิต ไม่ให้บรรลุความดี

ข้อมูลและภาพประกอบจาก