สวนพฤกษศาสตร์ระยอง         เชื่อว่าหากพูดถึงแหล่งท่องเที่ยวทางภาคตะวันออกของไทย หลายคนคงนึกถึง “ทะเล” เป็นอันดับแรก แต่รู้ไหมว่านอกจากทะเลที่สวยงามของภาคตะวันออกแล้ว ที่จังหวัดระยอง ยังมีสถานที่อีกแห่ง ที่เป็นแหล่งเรียนรู้สำหรับคนรักต้นไม้ และชอบศึกษาพันธุ์ไม้ต่างๆ ที่ไม่ควรพลาดด้วยประการทั้งปวง ซึ่งก็คือที่ “สวนพฤกษศาสตร์จังหวัดระยอง”
       
       “สวนพฤกษศาสตร์จังหวัดระยอง” เป็นสวนพฤกษศาสตร์แห่งเดียวในภาคตะวันออก และเป็นสวนพฤกษศาสตร์ 1 ใน 5 แห่งของประเทศไทย ที่ตั้งอยู่ใน อ.แกลง จ.ระยอง เป็นแหล่งรวบรวมพรรณไม้ต่างๆ ในภูมิภาคตะวันออกของประเทศไทย และเป็นสาขาของสวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ จ.เชียงใหม่ โดยองค์การสวนพฤกษศาสตร์ได้เข้าสำรวจและพัฒนาพื้นที่บริเวณบึงสำนักใหญ่ หรือหนองจำรุง จำนวน 830 ไร่ เพื่อจัดตั้งเป็นศูนย์รวมพรรณไม้ภาคตะวันออก และต่อมาได้เปลี่ยนเป็นสวนพฤกษศาสตร์จังหวัดระยอง ซึ่งถือเป็นหนึ่งในสถานที่ท่องเที่ยวของเส้นทางตามรอยพระราชดำริ โครงการ “ด้วยเพราะรักจากพระราชินี” ในเส้นทาง “ด้วยเพราะรัก...รักษ์พันธุ์เต่าทะเล” อีกด้วย 
  เดินบนแพหนังหมา หรือ หญ้าหนังหมา         
  เดินถ่ายรูปบนแพหนังหมา         ภายในสวนพฤกษศาสตร์จังหวัดระยอง เป็นทั้งศูนย์ศึกษาวิจัยและรวบรวมพรรณไม้ประจำภูมิภาคตะวันออกของประเทศ ที่มีความโดดเด่นทางด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรพันธุ์พืช โดยเฉพาะสภาพนิเวศวิทยาพื้นที่ชุ่มน้ำและพื้นที่ป่าเสม็ดหาดทรายแก้ว ทั้งยังเป็นแหล่งศึกษาพรรณไม้ท้องถิ่นเดิมและเป็นศูนย์รวมพรรณไม้น้ำของประเทศด้วย
       
       ไฮไลต์ก็คือการนั่งเรือชมบึงขนาดใหญ่ที่มีพื้นที่ในความดูแลของสวนพฤกษศาสตร์กว่า 1000 ไร่ ภายในมีพืชพันธุ์ไม้ต่างๆ อาทิ บัวหลวง บัวผัน บัวเผื่อน หม้อข้าวหม้อแกงลิง สาหร่ายข้าวเหนียว เป็นต้น นอกจากนี้แล้วจะพบเห็นผืนหญ้าขนาดใหญ่ที่ลอยตัวอยู่ในน้ำดูคล้ายเป็นเกาะหรือพื้นดิน ซึ่งชาวบ้านแถวนี้เรียกว่า “หญ้าหนังหมา” หรือ “แพหนังหมา” 
  เอื้องอึ่งอ่าง         
  กล้วยไม้ตัดกับแพหนังหมาสีสวยงาม         หัวหน้าวัชนะ บุญชัย หัวหน้าสวนพฤกษศาสตร์ระยอง ได้ให้ข้อมูลกับเราว่า “หญ้าหนังหมา” หรือ “แพหนังหมา” เป็นชื่อเรียกพื้นถิ่นของชาวบ้าน เป็นกลุ่มหญ้าขนาดใหญ่ที่ขึ้นบนผิวน้ำ เกาะกันเป็นแพขนาดใหญ่ มีความหนาและแข็งแรง มีรากที่ยาวลงไปใต้ผิวน้ำประมาณ 1 เมตร สามารถขึ้นไปเดินหรือยืนบนนั้นได้ โดยในช่วงเดือนพฤศจิกายน-เดือนกุมภาพันธ์ จะเป็นช่วงที่กล้วยไม้ดินใกล้สูญพันธุ์อย่าง เอื้องอึ่งอ่าง เอื้องสีสนิม ผักไผ่น้ำ แห้วชะครู ออกดอกให้ได้เห็นกันบนแพหนังหมา
       
       ถัดจากช่วงเดือนกุมภาพันธ์ ในช่วงเดือนมีนาคม-เมษายน ก็จะเป็นช่วงที่สาหร่ายข้าวเหนียวสีเหลืองสดใสออกดอกให้ได้ชมกันบนผิวน้ำ ไม่เพียงเท่านั้นสวนพฤกษศาสตร์แห่งนี้ยังมีไฮไลต์อีกอย่างหนึ่งก็คือ “ป่าเสม็ดพันปี” ที่ไม่ควรพลาด 
  ผ่านป่าเสม็ดพันปี         
  ป่าเสม็ดอุดมสมบูรณ์         สำหรับ “ป่าเสม็ดพันปี” ที่นี่ เป็นป่าเสม็ดขนาดใหญ่ มีทั้งต้นเสม็ดขาวและเสม็ดแดงที่เก่าแก่ขึ้นอยู่เป็นบริเวณกว้างหลายร้อยต้น ต้นเสม็ดนี้พบได้ทั้งภาคตะวันออกและภาคใต้ พบได้ทั่วไปในพื้นที่ป่าพรุที่มีน้ำท่วมในหน้าฝน และในหน้าแล้งมีไฟไหม้ป่าอยู่เป็นประจำ ซึ่งพรรณไม้ชนิดอื่นๆ จะไม่สามารถปรับตัวได้ คงเหลือแต่เสม็ดที่ขึ้นเป็นกลุ่ม เหตุที่ต้นเสม็ดทนได้ทั้งน้ำทั้งไฟก็เพราะลำต้นมีเปลือกหนานุ่มซ้อนกันเป็นชั้นๆ เพื่อปกป้องแก่นของต้นซึ่งเนื้อแข็งมาก เปลือกที่ลอกได้เป็นชั้นๆ นี้ชาวบ้านนำเอาไปทำเป็นฝาบ้านหรือมุงหลังคาได้ ส่วนแก่นต้นที่แข็งแกร่งก็นำไปเผาเป็นถ่านได้
       
       ไม่น่าเชื่อว่าพื้นที่ติดทะเลอย่างระยอง จะมีพื้นที่ชุ่มน้ำที่สำคัญตั้งอยู่ในพื้นที่ เรียกได้ว่าจังหวัดระยองเป็นอีกหนึ่งพื้นที่ที่มีความอุดมสมบูรณ์ทางด้านทรัพยากรทางธรรมชาติมาก หากใครมีโอกาสมาเที่ยวจังหวัดระยอง ก็อย่าลืมมาแวะเที่ยวสวนพฤกษศาสตร์จังหวัดระยอง มาศึกษาพันธุ์ไม้หายากและพืชพื้นถิ่นของภาคตะวันออกกันได้ 
  ภายเรือล่องไปในป่าเสม็ด         
  ล่องเรือชมพื้นที่ชุ่มน้ำ         “สวนพฤกษศาสตร์ระยอง” ตั้งอยู่ในตำบลชากพง อำเภอแกลง จังหวัดระยอง เปิดให้เข้าชมทุกวัน ตั้งแต่ 08.30-16.00 น.ทางสวนฯ มีบริการเรือ และเจ้าหน้าที่นำชมหากมาเป็นหมู่คณะ สอบถามค่าใช้จ่ายและรายละเอียดอื่นๆ ได้ที่ โทร.0-3863-8880-1, 0-3863-8981 หรือสอบถามที่การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานระยอง (ดูแลพื้นที่ระยอง, จันทบุรี) โทร.0-3865-5420-1, 0-3866-4585, 0-3865-5422