จอห์น วอล์คเกอร์ นักเคมีผู้คิดค้นไม้ขีดไฟ

เรื่องน่ารู้ในวันนี้เราจะมาติดตามความคิดและประวัติความเป็นมาของจอห์น วอล์คเกอร์กันว่า เค้าทำอย่างไร กว่าจะมาเป็นอุปกรณ์ที่ใช้สำหรับจุดไฟ บนแท่งไม้อันเล็กๆ หรือที่เราเรียกว่า “ไม้ขีดไฟ” และรวมไปถึงที่มาของไม้ขีดไฟในประเทศไทยเราด้วย งั้นไม่รอช้าไปติดตามเรื่องราวพร้อมๆ กันเลยค่ะ…จอห์น วอล์คเกอร์ นักเคมีผู้คิดค้นไม้ขีดไฟ

ไม้ขีดไฟ

จอห์น วอล์คเกอร์

จุดเริ่มต้นของ “ไม้ขีดไฟ” นี้ ถูกคิดค้นขึ้นโดยความบังเอิญของจอห์น วอล์กเกอร์ นักเคมีและเภสัชกรชาวอังกฤษในระหว่างที่เขาทำการทดลองก็พบว่าเมื่อขีดปลายไม้ที่เคลือบด้วยสารโพแทสเซียมคลอเรตผสมกับแอนติโมนัซัลไฟด์ลงบนวัตถุ จะทำให้ติดไฟได้ วอล์กเกอร์จึงทำไม้ขีดไฟออกวางขายเป็นครั้งแรกในปี ค.ศ. 1827 โดยบรรจุขายเป็นกล่องและมีกระดาษทรายสำหรับขีดเพื่อจุดไฟ แต่ไม้ขีดไฟวอล์กเกอร์ยังมีปัญหาตรงที่ เมื่อไม้ขีดไฟในกล่องเสียดสีกันเอง ก็จะติดไฟขึ้น ซึ่งไม้ขีดไฟที่ผลิตขึ้นแรกๆ นี้จะเป็นแบบที่ใช้ขีดกับวัตถุอะไรก็ได้ เหมือนที่เราเห็นในหนังว่า พวกคาวบอยมักจุดไฟโดยเอาไม้ขีดมาขีดกับรองเท้า จึงไม่ปลอดภัย

ไม้ขีดไฟ จอห์น

ในปี ค.ศ. 1831 ประเทศฝรั่งเศส ชาร์ลส์ โซเรีย ใช้ฟอสฟอรัสขาวเป็นส่วนผสมในหัวไม้ขีดไฟ และมีการผลิตไม้ขีดไฟอย่างแพร่หลาย แต่พบว่าฟอสฟอรัสขาวมีพิษร้ายแรงทำให้คนงานในโรงงานผลิตไม้ขีดไฟเจ็บป่วยและเสียชีวิตด้วยโรคที่เรียกกันว่า phossy jaw

หลังจากนั้นก็มีการผลิตไม้ขีดไฟที่มีความปลอดภัยมากขึ้น โดยใช้ฟอสฟอรัสแดงที่ไม่เป็นพิษ และไม่มีปัญหาเรื่องการติดไฟขึ้นเอง เพราะมีการแยกส่วนผสมที่ทำให้ไฟติดไว้ที่หัวไม้ขีดและแถบสำหรับขีดที่ข้างกล่อง เวลาจุดไฟจะต้องใช้ไม้ขีดลงบนแถบที่อยู่ข้างกล่องเท่านั้น ไฟจึงจะติดได้ และสำหรับวัสดุอื่นๆ อีกที่สามารถใช้เป็นก้านไม่ขีดไฟได้เช่น ด้ายเคลือบขี้ผึ้ง และกระดาษแข็งเคลือบขี้ผึ้ง แต่วัสดุที่ใช้ทำก้านไม้ขีดได้ดีที่สุดก็คือไม้ ลักษณะไม้ซึ่งเหมาะสำหรับทำก้านไม้ขีดควรจะเป็นไม้สีขาว ไม่มีกลิ่น เนื้อไม้ไม่แข็งหรืออ่อนเกินไป นิยมใช้ไม้มะยมป่า ไม้มะกอก ไม้อ้อยช้าง ไม้ปออกแตก เป็นต้น ก่อนจุ่มทำหัวไม้ขีดจะต้องเอาปลายก้านไม้ขีดที่จะติดหัวนั้นไปจุ่มขี้ผึ้งพาราฟินก่อน หากเนื้อไม้แข็งเกินไปก็จะไม่ดูดซึมพาราฟิน พาราฟินจะเป็นตัวส่งผ่านจากหัวไม้ขีดไปสู่ก้านไม้ขีด หากไม่มีพาราฟิน เมื่อไฟติดก็จะดับในทันที และหากเนื้อของไม้อ่อนจนเกินไปก้านไม้ขีดก็จะไม่คงรูปเป็นก้านตรงได้ซึ่งไม้ขีดไฟแบบนี้ก็ได้พัฒนามาเป็นไม้ขีดไฟในปัจจุบัน

สำหรับไม้ขีดไฟในประเทศไทย สมัยแรกจะเป็นการนำเข้าไม้ขีดไฟจากสวีเดนและญี่ปุ่นมาใช้ โดยของญี่ปุ่นนั้นมักจะมีตราภาพวาดต่างๆ บนฉลากไม้ขีดไฟเรียกว่า หน้าไม้ขีดไฟ ทำให้มีนักสะสมชอบเก็บรวบรวมหน้าไม้ขีดไฟเป็นจำนวนมาก ต่อมาช่วงสมัยรัชกาลที่ 7 คนไทยสามารถริเริ่มผลิตไม้ขีดไฟเองได้ จนมีโรงงานไม้ขีดไฟของเมืองไทยในยุคนั้น ได้แก่ บริษัทมิ่นแซจำกัด ผลิตตรานกแก้ว ตรารถกูบ บริษัทตังอาจำกัด ผลิตตรามิกกี้เม้าส์ ตราแมวเฟลิกซ์ บริษัทไทยไฟ ผลิตตรา 24 มิถุนา เป็นรูปพระที่นั่งอนันตสมาคม ซึ่งเป็นของที่ระลึกในการเปลี่ยนแปลงการปกครอง มาเป็นระบอบประชาธิปไตย บริษัทเอเซียไม้ขีดไฟจำกัด ผลิตชุด ก.ไก่ ข.ไข่ บริษัทสยามแมตซ์แฟ็กตอรี่ ภายหลังเปลี่ยนมาเป็นบริษัทไม้ขีดไฟไทย ผลิตตราธงไตรรงค์ ตราพระยานาค