คุณวิชา พรหมยงค์ ประธานกรรมการบริหารบริษัทดอยช้างคอฟฟี่ออริจินอล จำกัด

วิชาเป็นชาวกรุงเทพฯ และได้เดินทางไปตามป่าเขาพื้นที่ จ.เชียงราย และประเทศเพื่อนบ้านเมื่อประมาณ 30 ปีก่อน กระทั่งได้มีโอกาสพบปะกับชาวบ้านที่อาศัยอยู่บนดอยช้าง ต.วาวี อ.แม่สรวย จ.เชียงราย ทำให้ได้ทราบว่าพื้นที่แห่งนี้มีกลุ่มชาติพันธุ์ที่หลากหลายและเป็นเอกลักษณ์แต่อยู่ห่างไกลและมีฐานะยากจน

ต่อมามีโครงการหลวงเข้าไปพัฒนาภาคเหนือด้วยการส่งเสริมให้ชาวบ้านบนพื้นที่สูงปลูกพืชทดแทนการปลูกฝิ่นเพื่อแก้ไขปัญหายาเสพติดซึ่งได้ผลดีมาก ต่อมาจึงมีหน่วยงานกรมประชาสงเคราะห์และองค์กรไทย-เยอรมัน นำเมล็ดกาแฟไปให้ชาวบ้านชาวอาข่าและลีซูรวมจำนวน 40 หลังคาเรือนทำการปลูกบนดอยช้าง ซึ่งผลผลิตถือว่าดีแต่มีปัญหาเรื่องการตลาดและถูกพ่อค้ากดราคาลง การขนส่งลงมาขายพื้นราบก็ยากลำบาก ขณะนั้นมีเนื้อที่เพาะปลูกเหลือเพียงประมาณ 500 ไร่ ทำให้เขาต้องการพัฒนาพื้นที่ปลูกกาแฟประมาณ 500 ไร่ดังกล่าวให้ได้ราคาดี เพราะช่วงนั้นขายให้พ่อค้าได้กิโลกรัมละเพียงประมาณ 10 กว่าบาท แต่เขาสังเกตุเห็นว่าเมื่อพ่อค้านำลงไปขายที่พื้นราบกลับทำราคาสูงถึงกิโลกรัมละ 50-60 บาท จึงร่วมกับชาวบ้านพัฒนาเพื่อส่งขายตรง โดยคำนวนว่ากาแฟ 1 ไร่เก็บเกี่ยวกาแฟได้ประมาณ 100 กิโลกรัมหรือไร่ละ 5,000-6,000 บาท โดยอาศัยเครือข่ายเพื่อนฝูงและนักธุรกิจในการพัฒนาผลผลิตและศึกษาตลาดควบคู่กับส่งตัวอย่างกาแฟที่ปลูกบนดอยช้างไปยังผู้ทรงภูมิทั้งในและต่างประเทศ 

จนกระทั่งผู้รับซื้อต่างๆ ระบุว่ากาแฟบนดอยช้างมีคุณภาพเกรดเอ เขาจึงได้ร่วมกับชาวบ้านขยายพื้นที่ปลูกและศึกษาจากนักวิชาการฝ่ายต่างๆ เพิ่มเติม จนสามารถเพิ่มผลผลิตต่อไร่ได้ถึงไร่ละประมาณ 300 กิโลกรัม จากนั้นพัฒนาการตลาดและพัฒนาระบบการผลิตเรื่อยมาด้วยเงินทุนเพียงประมาณ 350,000 บาท กระทั่งปัจจุบันมีสถานที่ปลูกและโรงงานแปรรูปกาแฟดอยช้างบนดอยช้างจนสามารถแปรรูปกาแฟ ภายใต้โลโก้กาแฟดอยช้างที่เป็นรูปศีรษะคนซึ่งคุ้นตานักดื่มกาแฟซึ่หมายถึงรูปของผู้เฒ่าผู้แก่ที่รวมกันมาตั้งแต่ต้นบนดอยช้างนั่นเอง  บนถุงกาแฟมีคำประกาศศักดาอย่างชัดเจนว่า “Product of Thailand”

ปัจจุบันมีไร่กาแฟบนดอยช้างที่ไม่น้อยกว่า 20,000 ไร่ และกลายเป็นกาแฟส่งออกของผลผลิตทั้งหมดกว่า 70% ที่มีชื่อเสียงไปทั่วโลก สามารถสร้างรายได้เข้าสู่ประเทศไทยได้ปีละกว่า 3,000-4,000 ล้านบาท มีโรงผลิตกาแฟและบรรจุหีบห่อรวมทั้งสถาบันกาแฟบนดอยช้าง ฯลฯ โดยเริ่มต้นมาจากหมู่บ้านเพียงเล็กๆ เพียงหมู่บ้านเดียว

ความรู้ของคอฟฟี่แมน

วิชามีการศึกษาเพียงแค่ ประถมสี่ แต่พูดภาษาอังกฤษคล่องเปรี๊ยะ โดยเขาบอกว่า ผมเป็นเด็กเกเรที่สุดในโลก ไปเรียนที่ไหนเขาก็ไล่ออกหมด ผมเรียนรู้จากชีวิต จากหนังสือ จากผู้รู้ ผมเรียนรู้จากผู้เฒ่าคนแก่ของทุกหมู่บ้านที่เราไปใช้ชีวิตมา ผมรู้จักสมุนไพรก็จากพวกเขา เรารู้จักต้นไม้ใบหญ้า เรารู้จักจะมองทิศทางลม ฝนจะตกแดดจะออก ก็เรียนจากผู้เฒ่า เขาออกจากบ้านตั้งแต่สิบกว่าขวบ เข้าป่าทะลุปุโปร่ง ทั้งป่าไทย ลาว เขมร พม่า จนรู้จักป่าเป็นอย่างดี เดินทางผจญภัยมาแล้วทั่วโลกด้วยการใช้เครื่องดนตรีนำทาง ที่เขาบอกว่า เล่นเป็นแทบทุกชนิด

แรงบันดาลใจในธุรกิจ

เมื่อสิบสองปีที่แล้ว อาเดลเขาเป็นผู้ใหญ่บ้านและเป็นลูกของเพื่อนคือ นายพิก่อ โลโก้ดอยช้างที่เป็นหน้าของเขาก็คือพิก่อคนนี้หละครับ อาเดลเขามาปรึกษาว่าจะทำยังไง เพราะคนในหมู่บ้านลงดอยเข้าเมืองกันหมด เด็กผู้หญิงก็ไปเต้นระบำ พวกผู้ชายก็ค้าของผิดกฏหมาย พื้นที่บริเวณแถบดอยช้างและดอยอื่นๆในภาคเหนือหลายๆแห่ง ชาวเขามักจะปลูกฝิ่นกัน ต่อมาด้วยการรณรงค์จากทั้งโครงการในพระราชดำริและจากทางการ จึงเริ่มหันมาปลูกพืชเศรษกิจอื่นๆขึ้นมาทดแทน

พอดีเราก็ไปเห็นว่ามันมีกาแฟปลูกอยู่ประมาณสักห้าร้อยกว่าไร่ แต่มันขายไม่ได้ราคา ผมก็เลยลองมาศึกษาดู คือจริงๆผมไม่ค่อยรู้จักกาแฟหรอก ทุกวันนี้ก็ไม่ดื่ม นอกจากต้องดื่ม ก็ลงไปศึกษาลึกๆ ก็คิดว่าน่าจะทำได้นะ ก็ทดลองทำ ใช้เวลาศึกษาห้าปีแบบลึกมาก จนตอนนี้ได้ท็อปเกรดจากทั่วโลกได้ Certificate จากทั่วโลก

การพัฒนาธุรกิจ

เราเริ่มต้นโดยที่ไม่มีหน่วยงานของรัฐ ไม่มีใครมาช่วยเหลือ ทุนก็ไม่มี การเริ่มต้นตรงนี้ขายรถของอาเดลไปคันหนึ่ง ได้มาสามแสนสองหมื่นบาท เริ่มต้นมาจากตรงนั้น สองมือเปล่า ซื้อที่แปลงแรกก็สามแสนห้าแล้ว หนึ่งงานกว่าๆ ก็วางมัดจำไปห้าหมื่น แล้วก็ผ่อนจ่ายทีละสองพันสามพันจนครบ ก็ทำงานตรงนั้นจนวันนี้พื้นที่เป็นแปดพันเอเคอร์แล้ว

เราทำงานกันทุกวัน ทุกคนทำงาน เด็กที่เรียนจบมาถนัดด้านไหนมาช่วยด้านนั้น เราแค่จับเค้ามารวมกันแล้วก็ช่วยกันทำ ผู้ใหญ่ที่มีความสามารถแต่ละด้านก็มาช่วยกันทำ ถนนหนทาง และทุกอย่าง มันถูกปั้นมากันกับมือของทุกคน มันเป็นของเขา ที่มันโตได้เร็วเพราะมันเป็นชีวิต มันไม่ใช่งาน เขาทำกันไม่หยุด ให้เงินก็ไม่มีใครเอา เงินเขาเอามาซื้อปูนซื้อหิน สร้างโรงเรียน

ศักยภาพของแบรนด์

โดยพื้นฐานที่เราได้รับการยอมรับเลยคือ เป็นกาแฟที่สะอาดที่สุดในโลก ถ้าพูดถึงกาแฟที่มีคุณภาพ ก็เริ่มจากความสะอาด คะแนน 10 เราเต็ม 10 , Uniformity 10 เราเต็ม 10, Sweetness 10 เราเต็ม 10 คุณไปดูได้เลย Certificate แต่ละตัวที่มาจากทั่วโลก เราได้มาจากการยอมรับตรงนั้น ส่วน คาแร็กเตอร์ หรือ เอกลักษณ์ชัดๆของเราคือ ฟลอรัล อโรม่า กลิ่นดอกไม้ กาแฟดำชงออกมานี่กลิ่นดอกไม้ ลองดมดูหลังจากที่มันแห้งแล้ว ระเหยแล้ว มันจะชัด มันจะสะอาด หอม มันเป็นอย่างนั้น

“ทุกวันนี้ กาแฟดอยช้างสร้างเม็ดเงินให้ที่นี่เป็นพันๆล้าน ในสี่ห้าปีข้างหน้าผมว่าน่าจะเป็นสี่ห้าพันล้าน ตอนนี้เรามีความสามารถในการผลิตป้อนตลาดโลกเพียง ๓๐% ของความต้องการเท่านั้น

วันนี้กาแฟเราอยู่บนชั้นที่ห้างแฮร์ร็อดส์ ในนามดอยช้าง อยู่บนชั้นของร้าน Dean and Deluca ชั้นของเออร์เบิ้นแฟร์ เราไม่ได้เสียสักบาท คนอื่นกว่าจะเข้าไปห้างพวกนี้ได้ต้องเสียเป็นล้านๆ นี่เขามาเชิญเรานะ แต่กว่าที่เขาจะให้เราเข้าไปขาย เขาก็ต้องตรวจสอบ มีกระบวนการวิจัยของเขา มีการตรวจสอบวิเคราะห์กันเป็นปี ซึ่งวันนี้ก็น่าภูมิใจมากที่ทุกคนขอให้เราไปวางขาย”

คำคมความคิดของวิชา

+ เราเป็นตั้งแต่ Farmer เลย ฝรั่งงงเพราะเราเป็น Farmer เกษตรกรเอง เราเป็น Manufacture เอง เราเป็นผู้ส่งออก แล้วเราก็ Importer

+ ก็ไม่มีอะไรยากเกินมนุษย์ทำนะ มันอาจจะเป็นสิ่งมหัศจรรย์อีกสิ่งหนึ่งของโลกก็ได้ ที่คนโง่มารวมตัวกันแล้วสร้างมันขึ้นมาได้

เมื่อวันที่ 23 มกราคม  2557  นายวิชาหมดสติกะทันหันเข้ารับการรักษาอย่างเร่งด่วนที่ห้องฉุกเฉิน โรงพยาบาล อ.แม่สรวย ทีมแพทย์จึงพยายามใช้เครื่องช่วยหายใจแต่ปรากฎว่าไม่ได้สติ จึงได้นำส่งตัวไปรับการรักษาที่โรงพยาบาลในเขต อ.เมือง จ.เชียงราย แต่ก็เสียชีวิตไปอย่างสงบด้วยวัย 63 ปี

ด้านนายปณชัย พิสัยเลิศ หรืออาเดล อดีตผู้ใหญ่บ้านดอยช้างผู้ซึ่งร่วมกันก่อตั้งกาแฟดอยช้างมากับนายวิชา กล่าวว่าการเสียชีวิตของนายวิชาถือว่ากะทันหันจึงสร้างความเศร้าโศกเสียใจกับผู้ที่เกี่ยวข้องทั้งหมดอย่างมาก  ซึ่งนับจากนี้ไปผู้คนที่ยังคงชื่นชมและเคารพในตัวท่านก็ยังสามารถขึ้นไปติดตามผลงานเกี่ยวกับกาแฟและการพัฒนาอื่นๆ บนดอยช้างของท่านได้เหมือนเดิม สำหรับกิจการเกี่ยวกับกาแฟดอยช้างก็ยังคงเดินหน้าต่อไปเหมือนเดิม