ประมวลภาพเหตุการณ์สำคัญ ตลอดพระชนชีพ 'สังฆราชา'

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ฯ พระบรมราชินีนาถเสด็จฯพร้อมด้วยสมเด็จพระเจ้าลูกเธอทั้งสองพระองค์ ทรงกราบนมัสการและสนทนาธรรมกับหลวงปู่ฝั้น อาจาโร ณ พระอุโบสถ วัดบวรนิเวศวิหาร ราชวรวิหาร กรุงเทพฯเมื่อวันที่ 22 พฤศจิกายน

พุทธศักราช 2515

โดยมี หลวงตามหาบัวญาณสัมปันโน และสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายกสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่

พระสาสนโสภณ ร่วมรับเสด็จฯ

เมื่อวันเสาร์ที่ 28 มีนาคม พุทธศักราช 2513 สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก

สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระสาสนโสภณทรงมาออกตรวจการคณะสงฆ์ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ฝ่ายธรรมยุตและเข้าเยี่ยม "หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน" เพื่อมาสนทนาขอคำชี้แนะในการปฏิบัติธรรม โดยท่านได้ขอพักและจำวัดณ วัดป่าบ้านตาด ต.บ้านตาด อ.เมือง จ.อุดรธานี เพื่อความสะดวกพร้อมกันนี้ได้มีโอกาสเข้าเยี่ยม "พระอาจารย์ปัญญาวัฑโฒ" (พระปีเตอร์ จอห์น มอร์แกน - Peter J. Morgan)พระภิกษุชาวอังกฤษ ผู้เป็นสัทธิวิหาริกที่องค์ท่านได้อุปสมบทให้

ภายในพระอุโบสถ วัดบวรนิเวศวิหาร ราชวรวิหาร กรุงเทพมหานครสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่พระสาสนโสภณ ประทับนั่งตรงกลาง "หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน" นั่งซ้ายมือสุด

พระธรรมวิสุทธิมงคล (หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน) เข้ากราบสักการะเยี่ยมอาการพระประชวรสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์เมื่อวันอังคารที่ 13 ธันวาคม พ.ศ.2548 เวลา 10.19 น.ณ ตึกวชิรญาณ-สามัคคีพยาบาร ชั้น 6 โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์

นับแต่ทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ พระสาสนโสภณ เจ้าพระคุณสมเด็จฯ มักเสด็จไปปฏิบัติพระกรรมฐาน

ณ สำนักวัดป่าในภาคอีสานช่วงปลายปีเสมอ ในภาพถ่าย ณวัดถ้ำกลองเพล ต.โนนทัน อ.เมือง จ.หนองบัวลำภู

ทรงฉันจังหันร่วมกับพระเถระฝ่ายวิปัสสนาธุระ ได้แก่ หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน,

พระอาจารย์สุวัจน์ สุวโจ,พระอาจารย์วัน อุตฺตโม และพระอาจารย์จวน กุลเชฏโฐ เป็นต้น

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19แห่งกรุงรัตนโกสินทร์เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระสาสนโสภณเข้ากราบนมัสการ "หลวงปู่ฝั้น อาจาโร"

และได้มีโอกาสฉันจังหันร่วมกันณ วัดถ้ำขาม บ้านคำข่า ต.ไร่ อ.พรรณานิคม จ.สกลนคร

จากภาพ...ต่างองค์ต่างแสดงความอ่อนน้อมซึ่งกันและกัน

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ สมเด็จพระญาณสังวร และ "พระญาณสิทธาจารย์(หลวงปู่สิม พุทฺธาจาโร)" ในงานพระราชทานเพลิงศพหลวงปู่ฝั้น อาจาโร ณ วัดป่าอุดมสมพร

ต.พรรณา อ.พรรณานิคม จ.สกลนคร

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19

แห่งกรุงรัตนโกสินทร์เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ สมเด็จพระญาณสังวร ทรงฉันจังหันร่วมกันกับ

"หลวงปู่สาม อกิญฺจโน" และ "พระญาณสิทธาจารย์ (หลวงปู่สิม พุทฺธาจาโร)"

ในงานพระราชทานเพลิงศพหลวงปู่ฝั้น อาจาโร ณวัดป่าอุดมสมพร ต.พรรณา อ.พรรณานิคม จ.สกลนคร

และสนทนาธรรมด้วย ครั้นถึงเวลาอันควร ทรงกราบนมัสการลาหลวงปู่ชอบ พระอุปัฏฐากหลวงปู่ชอบได้ถือย่ามของพระองค์เดินตามหลังมาเพื่อไปส่งเสด็จที่พระตำหนักที่ประทับ เจ้าประคุณสมเด็จฯ ก็ทรงตรัสด้วยเสียงอ่อนโยนว่า ให้โยมของพระองค์ถือไปส่งเถิด แล้วขอให้พระรูปนั้นกลับไปดูแลหลวงปู่ชอบดีกว่า

เหตุการณ์ในคราวนั้นทำให้พระอุปัฏฐากหลวงปู่ชอบรู้สึกประทับใจในความไม่ถือพระองค์เป็นอย่างยิ่ง

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรินายกสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19

แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ได้เสด็จมาทรงกราบนมัสการ พระราชนิโรธรังสีคัมภีรปัญญาวิศิษฏ์ (หลวงปู่เทสก์ เทสรังสี)

เมื่อวันพุธที่ 28 กุมภาพันธ์ พุทธศักราช 2533 ณ วัดหินหมากเป้ง ต.พระพุทธบาท อ.ศรีเชียงใหม่ จ.หนองคาย

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19แห่งกรุงรัตนโกสินทร์เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ สมเด็จพระญาณสังวร เข้ากราบนมัสการและสรงน้ำ"พระราชวุฒาจารย์ (หลวงปู่ดูลย์ อตุโล)" เนื่องในวาระอายุครบ 9 รอบ เมื่อวันที่ 4 ตุลาคม พ.ศ. 2521

ณ วัดบูรพาราม(พระอารามหลวง) ต.ในเมือง อ.เมือง จ.สุรินทร์

แห่งกรุงรัตนโกสินทร์เสด็จเยี่ยมวัดป่าสาลวัน ต.ในเมือง อ.เมือง จ.นครราชสีมา พระราชสังวรญาณ

(หลวงพ่อพุธ ฐานิโย) ถวายเครื่องสักการะ

แห่งกรุงรัตนโกสินทร์เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ สมเด็จพระญาณสังวร เดินทางมาเยี่ยมอาการอาพาธของ

"หลวงปู่ผาง จิตฺตคุตฺโต" ณ วัดอุดมคงคาคีรีเขต ต.บ้านโคก อ.มัญจาคีรี จ.ขอนแก่น

เมื่อวันอาทิตย์ที่ 15 มกราคม พุทธศักราช 2532 "หลวงปู่หลุย จนฺทสาโร" ได้กราบอาราธนาสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ สมเด็จพระญาณสังวร มาประกอบพิธีบรรจุพระบรมสารีริกธาตุในเศียรพระประธานณ มูลนิธิพระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ ในภาพยังมี "พระอาจารย์สาคร ธมฺมาวุโธ" เข้าร่วมในพิธีด้วย

"พระโพธิญาณเถร (หลวงพ่อชา สุภทฺโท)" กำลังนำทางสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายกสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19แห่งกรุงรัตนโกสินทร์เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่พระสาสนโสภณ ไปยังวัดถ้ำแสงเพชร ต.หนองมะแซว อ.เมือง จ.อำนาจเจริญ

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19แห่งกรุงรัตนโกสินทร์เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ สมเด็จพระญาณสังวร และพระเทพวิทยาคม

(หลวงพ่อคูณ ปริสุทฺโธ) วัดบ้านไร่

แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ในวาระโอกาสที่เสด็จมาเยือนสวน โมกขพลาราม จ.สุราษฎร์ธานีท่านพุทธทาสภิกขุ

ขอโอกาสกราบเจ้าพระคุณสมเด็จฯ เนื่องจากท่านพุทธทาสภิกขุมีอายุพรรษาเเก่กว่า เจ้าพระคุณสมเด็จฯ

จึงห้ามไว้ เเต่ท่านพุทธทาสภิกขุก็ไม่ยอม เจ้าพระคุณสมเด็จฯ จึงได้กราบท่านพุทธทาสภิกขุกลับ

แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ทรงถวายการต้อนรับท่านอาจารย์โกเอ็นก้า (S.N. Goenka) วิปัสสนาจารย์ชื่อดัง

ของโลกชาวอินเดีย และภรรยา ณ วัดบวรนิเวศวิหาร ราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19

แห่งกรุงรัตนโกสินทร์เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระสาสนโสภณ ทรงออกรับบิณฑบาตในหมู่บ้านตาด

อ.เมือง จ.อุดรธานีร่วมกับ "หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน"

แถวหน้า จากซ้าย : พระธรรมวิสุทธิมงคล (หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน),พระอุดมญาณโมลี

(หลวงปู่จันทร์ศรี จันททีโป),พระธรรมไตรโลกาจารย์ (หลวงปู่รักษ์ เรวโต),สมเด็จพระญาณสังวร

สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่พระสาสนโสภณ

แถวหลัง จากซ้าย : พระเทพวัชรธรรมาภรณ์ (สุรพงส์ ฐานวโร),พระธรรมเมธาภรณ์ (ระแบบ ฐิตญาโณ),

พระเทพสารเวที (บุญยนต์ ปุญญาคโม) - องค์สวมแว่นตา ดำ,พระราชวราจารย์ (วิญญ์ วิชาโน)

บันทึกภาพ ณ พระธาตุหลวง เมืองเวียงจันทน์ ประเทศลาว เมื่อวันที่ 9 มิถุนายน พุทธศักราช 2505

พระธรรมวิสุทธิมงคล (หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน) เข้ากราบสักการะเยี่ยมอาการพระประชวร

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหา สังฆปริณายกสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19

แห่งกรุงรัตนโกสินทร์เมื่อวันอังคารที่ 13 ธันวาคม พ.ศ. 2548เวลา 10.19 น.

ณ ตึกวชิรญาณ-สามัคคีพยาบาร ชั้น 6 โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์

เมื่อวันเสาร์ที่ 21 เมษายน พ.ศ.2550 เวลา 17.00 น. สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช
สกลมหาสังฆปรินายก สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ประทานวโรกาสให้
พระธรรมวิสุทธิมงคล (หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน) เจ้าอาวาสวัดป่าบ้านตาด อ.เมือง จ.อุดรธานี
เข้าเฝ้าถวายสักการะถวายพระพร เนื่องในโอกาสครบรอบ 18ปี แห่งการสถาปนาสมเด็จพระสังฆราช
ณ ตึกวชิรญาณ-สามัคคีพยาบาร ชั้น 6 โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์

ในการนี้ สมเด็จพระญาณสังวรฯ ทรงประทานทองคำน้ำหนัก 30 บาทแด่พระธรรมวิสุทธิมงคล (หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน) เพื่อร่วมสมทบโครงการผ้าป่าช่วยชาติโดยหลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน

เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นเจ้าคณะรองในพระราชทินนามที่ พระสาสนโสภณ

ทรงถวายเครื่องไทยธรรมแด่สมเด็จพระยอดแก้ว พุทธชิโนรสสกลมหาสังฆปาโมกข์(บุญทัน ธมฺมญาโณ บุปผรัตน์) สมเด็จพระสังฆราชแห่งราชอาณาจักรลาว ณ พระอุโบสถ วัดบวรนิเวศวิหาร ราชวรวิหาร ในคราวทรงเสด็จเยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ ในฐานะอาคันตุกะของสมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช

(จวน อุฏฐายี) สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 16 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ตามคำกราบทูลอาราธนาของรัฐบาลไทย

ในระหว่างวันที่ 15-17 พฤษภาคม พุทธศักราช 2510

เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์เป็นสมเด็จพระราชาคณะในพระราชทินนามที่ สมเด็จพระญาณสังวร

ทรงถวายเครื่องไทยธรรมแด่สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณสมเด็จพระสังฆราช (ปุ่น ปุณฺณสิริ)

สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 17 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ณ พระตำหนักเพ็ชร วัดบวรนิเวศวิหาร ราชวรวิหาร

เมื่อวันที่ 29 พฤษภาคม พุทธศักราช 2536 หลวงปู่ชอบ ฐานสโม แห่งวัดป่าโคกมน ต.ผาน้อย อ.วังสะพุง จ.เลยได้เดินทางมาเป็นองค์ประธานในพิธีเททองหล่อพระพุทธรูป ณ วัดบวรนิเวศวิหาร ราชวรวิหาร โดยมาพักอยู่ที่ศาลา 150 ปี เมื่อเจ้าประคุณสมเด็จฯ ทรงทราบ จึงได้เสด็จมาทรงกราบนมัสการด้วยความอ่อนน้อมและสนทนาธรรมด้วย ครั้นถึงเวลาอันควร ทรงกราบนมัสการลาหลวงปู่ชอบ พระอุปัฏฐากหลวงปู่ชอบได้ถือย่ามของพระองค์เดินตามหลังมาเพื่อไปส่งเสด็จที่พระตำหนักที่ประทับ เจ้าประคุณสมเด็จฯ ก็ทรงตรัสด้วยเสียงอ่อนโยนว่า ให้โยมของพระองค์ถือไปส่งเถิด แล้วขอให้พระรูปนั้นกลับไปดูแลหลวงปู่ชอบดีกว่า เหตุการณ์ในคราวนั้นทำให้พระอุปัฏฐากหลวงปู่ชอบรู้สึกประทับใจในความไม่ถือพระองค์เป็นอย่างยิ่ง

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19

แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ทรงเข้ากราบนมัสการสมเด็จพระวันรัต (จับ ฐิตธมฺโม) วัดโสมนัสวิหาร

พระอุดมญาณโมลี (หลวงปู่จันทร์ศรี จนฺททีโป) เข้ากราบสักการะเยี่ยมอาการพระประชวรสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ณ

ตึกวชิรญาณ-สามัคคีพยาบาร ชั้น 6 โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19แห่งกรุงรัตนโกสินทร์เมตตาเสด็จทรงเป็นองค์ประธานในพิธีฉลองอุโบสถ วัดถ้ำผาผึ้ง บ้านถ้ำผาผึ้ง

ต.หนองบัว อ.ไชยปราการ จ.เชียงใหม่ โดยมี "พระอาจารย์บุญจันทร์ จนฺทวโร" (องค์ขวาสุด)

พระราชพุทธิมงคล หรือหลวงปู่ทองบัว ตนฺติกโร (องค์กลาง) และพระธรรมดิลก (ขันติ์ ขนฺติโก)

วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร (องค์ซ้ายสุด) ตลอดจนคณะพระภิกษุสงฆ์ มาร่วมกันถวายการต้อนรับ

คุณเป็นคนมีน้ำใจ ขอบคุณที่กด Like.ให้ครับ