พวกเหล่านี้มาจากแดนหิมพานต์ ซึ่งอยู่ที่สวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกา มีภพภูมิอยู่รายรอบเขาสิเนรุมาศ ตั้งแต่กลางเขา ลงมาเชิงเขา กินพื้นที่ครอบคลุมมหานทีสีทันดร ภูเขาสัตตบริภัณฑ์ ไปจนจรดภูเขาจักรวาล รวมทั้งมีภพภูมิซ้อนอยู่กับมนุษย์ภูมิครับ 
ซึ่งเทวดาในแต่ละทิศของเขาสิเนรุมาศยังมีรูปร่างแตกต่างกันไปมีรูปร่างหน้าตาแตกต่างกัน และมีชื่อเรียกต่างกัน คือ
ทิศตะวันออก
เป็นที่อยู่ของ คันธัพพเทวดา หรือเทวดาคนธรรพ์ และพวกวิทยาธร
มีจอมเทพปกครองนามว่า ท้าวธตรฐ
ทิศใต้
เป็นที่อยู่ของ กุมภัณโฑเทวดา หรือเทวดากุมภัณฑ์ และพวกรากษส
มีจอมเทพปกครองนามว่า ท้าววิรุฬหก
ทิศตะวันตก
เป็นที่อยู่ของ นาคเทวดา
มีจอมเทพปกครองนามว่า ท้าววิรูปักษ์
ทิศเหนือ
เป็นที่อยู่ของ ยักขเทวดา
มีจอมเทพปกครองนามว่า ท้าวเวสสุวัณณ์
ทีนี้มาดูด้านทิศใต้ ซึ่งเทวดาที่เป็นใหญ่ของทิศนี้คือ ท้าววิรุฬหก เป็นกลุ่มกุมภัณฑ์ 
กุมภัณฑ์ชั้นสูงเป็นอากาศเทวดา มีวิมานลอยอยู่ในอากาศ
กุมภัณฑ์ชั้นกลางเป็นเทวดาอยู่ตามป่าเขา มือถือกระบองใหญ่ ทำหน้าที่รักษาทรัพย์ในดิน รักษาป่าและภูเขา กุมภัณฑ์พวกนี้มีรูปร่างกำยำ แต่มีท้องใหญ่จนมองดูคล้ายว่ามีลูกอัณฑะใหญ่เท่าหม้อ จึงเป็นที่มาของชื่อ กุมภัณฑ์

กุมภัณฑ์ชั้นล่างอาศัยอยู่ตามแม่น้ำ สระน้ำ เรียกว่า รากษส ตัวโต หน้าแดง ท้องเขียว มือเท้าแดง เขี้ยวใหญ่ เท้าคด เป็นพวกที่ดุร้าย ชอบกินเนื้อสัตว์ รากษสไม่ปรารถนาสิ่งใดเลยนอกจากการได้กินเนื้อสัตว์เท่านั้น

ส่วนยักษ์
ยักษ์หรือยักขเทวดา เป็นเทวดาในปกครองของท้าวเวสสุวัณณ์ มหาราชทางทิศอุดร เป็นพวกที่ชอบกินเนื้อ ดุร้าย และโกรธง่าย
ในสมัยพุทธกาลนั้น ภิกษุจำนวนมากเมื่อรับกรรมฐานแล้วก็มักจะหลีกจากหมู่ไปบำเพ็ญสมณธรรมในป่าซึ่งเป็นถิ่นที่อยู่ของยักษ์ ยักษ์พวกนี้เป็นเทวดาดุร้าย ชอบทำปาณาติบาต ยักษ์บางพวกมีอาณาเขตเป็นของตน มนุษย์หรือสัตว์ถ้าหลงเข้าไปในเขตยักษ์ก็จะถูกจับกินครับ


อธิบายแล้วอาจจะยังไม่เห็นภาพ ลองดูผังไตรภูมิ ดูครับ ตรงวงแดงคือ สวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกา ถือเป็นสวรรค์ชั้นที่ ๑ และล้อมรอบด้วยเขาสัตตบริภัณฑ์ทั้ง ๗

 

Credit: http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2010/05/K9197615/K9197615.html