อุทยานแห่งชาติเขาแหลมหญ้า-หมู่เกาะเสม็ด ตั้งอยู่ที่ตำบลบ้านเพ อยู่ห่างจากตัวเมืองประมาณ 20 กิโลเมตร ได้รับการประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติ เมื่อวันที่ 1 ตุลาคม 2524 มีเนื้อที่ 81,875 ไร่ ครอบคลุมพื้นที่บนฝั่งและในทะเล ตลอดจนเกาะต่าง ๆ ในเขตอำเภอเมือง และอำเภอแกลง ประกอบด้วยสถานที่น่าสนใจ คือ หาดแม่รำพึง เขาแหลมหญ้า และหมู่เกาะเสม็ด อันประกอบไปด้วย เกาะเสม็ด เกาะจันทร์ เกาะสันฉลาม เกาะหินขาว เกาะค้างคาว เกาะกุฎี เกาะกรวย และเกาะปลาตีน

อุทยานแห่งชาติเขาแหลมหญ้า-หมู่เกาะเสม็ด มีเส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติ 3 เส้นทาง คือ เกาะเสม็ด เกาะกุฎี และเขาแหลมหญ้า ในแต่ละเส้นทางจะพบพันธุ์ไม้นานาชนิด เช่น พันธุ์มะนาวป่า ต้นไข่เต่า ต้นขันทองพยาบาท ต้นเสม็ดแดง และสัตว์ป่า เช่น อีเห็นเครือ พังพอนเล็ก ลิงแสม กระรอกหลากสี นกนางแอ่นบ้าน และนกฮูก เป็นต้น นอกจากนั้นทั้ง 3 ยังเป็นจุดชมวิวอีกด้วย 

อัตรค่าเข้าอุทยานฯ นักท่องเที่ยว ชาวไทย ผู้ใหญ่ 40 บาท เด็ก 20 บาท ชาวต่างชาติ ผู้ใหญ่ 200 บาท เด็ก 100 บาท

สถานที่พัก บริเวณที่ทำการอุทยานเขาแหลมหญ้า (บนฝั่ง) มีบริการบ้านพัก จำนวน 3 หลัง พักได้ 2-11 คน ราคา 500-3,900 บาท และมีเต็นท์ไว้บริการนักท่องเที่ยว พักได้ 2-8 คน ราคา 150-600 บาท ในกรณีที่นักท่องเที่ยวนำเต็นท์ไปเองเสียค่าพื้นที่กางเต็นท์คนละ 30 บาท/คน/คืน รายละเอียดติดต่อ อุทยานแห่งชาติเขาแหลมหญ้า-หมู่เกาะเสม็ด 79 หมู่ 1 บ้านก้นอ่าว ถนนหาดแม่รำพึง-เพ ตำบลเพ อำเภอเมืองระยอง จังหวัดระยอง โทร. 0 3865 3034 หรือ กรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช โทร. 0 2562 0760 หรือสำรองที่พักด้วยตนเองที่http://www.dnp.go.th, E-mail: np_samet@hotmail.com 

เกาะเสม็ด เชื่อกันว่า คือ เกาะแก้วพิสดาร ในวรรณคดีเรื่องพระอภัยมณี ของสุนทรภู่ เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีชื่อของระยอง ที่ได้รับความนิยมทั้งจากชาวไทยและต่างประเทศ ตั้งอยู่ตำบลเพ อำเภอเมือง อยู่ห่างจากชายฝั่งบ้านเพประมาณ 6.5 กิโลเมตร มีเนื้อที่ประมาณ 3,125 ไร่ มีลักษณะเป็นเกาะรูปสามเหลี่ยม ส่วนฐานของเกาะอยู่ด้านทิศเหนือ ซึ่งหันเข้าสู่ฝั่งบ้านเพ มีภูเขาสลับซับซ้อนกันอยู่ 2-3 ลูก มีที่ราบอยู่ตามริมฝั่งชายหาด ส่วนใหญ่จะอยู่ทางด้านเหนือและตะวันออก เหตุที่มีชื่อว่า “เกาะเสม็ด” เพราะเกาะนี้มีต้นเสม็ดขาว และเสม็ดแดงขึ้นอยู่มาก ซึ่งในอดีตชาวบ้านนำมาใช้ทำไต้จุดไฟ บนเกาะเสม็ดไม่มีแม่น้ำลำคลอง ประมาณ 80% ของพื้นที่ เป็นภูเขาและป่าไม้เบญจพรรณ ฤดูฝนเริ่มตั้งแต่เดือนพฤษภาคม-กันยายน ช่วงเดือนพฤษภาคมมีมรสุมและคลื่นลมจัดมาก เดือนสิงหาคมมีฝนตกชุก

การเดินทางจากบ้านเพไปเกาะเสม็ด 
จากท่าเรือบ้านเพ มีเรือโดยสารบริการทุกวัน ตลอด 24 ชั่วโมง ค่าโดยสารระหว่างบ้านเพ-หาดทรายแก้ว ไป-กลับ 100 บาท ออกทุกชั่วโมง หรือรอผู้โดยสารอย่างน้อยประมาณ 20 คนจึงออกเรือ ใช้เวลาเดินทางประมาณ 40 นาที, จากบ้านเพ-อ่าววงเดือน ไป-กลับ 140 บาท, บ้านเพ-อ่าวหวาย ไป-กลับ 200 บาท, บ้านเพ-อ่าวพร้าว ไป-กลับ 120 บาท (รอผู้โดยสารอย่างน้อย 7 คน) สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ ท่าเรือนวลทิพย์ โทร. 0 3865 1508, 0 3865 1956 ท่าเรือศรีบ้านเพ โทร. 0 3865 1901-2, 0 3865 1736, 0 3865 2056 หรือhttp://www.sribanphe.com ท่าเรือสะพานปลาบ้านเพ โทร. 0 3865 1441 ท่าเรือเพ โทร. 0 3889 6155-6 ท่าเรือเสรีบ้านเพ โทร. 0 3865 1134-5 ท่าเรือโชคมานะ โทร. 0 3865 3577 ท่าเรือโชคกฤษดา โทร. 0 3865 2040

การเดินทางบนเกาะเสม็ด 
บนเกาะเสม็ดมีถนนเพียงสายเดียว เป็นทั้งถนนคอนกรีต และถนนดิน บนเกาะมีรถสองแถวบริการเริ่มจากท่าเรือหน้าด่านไปตามหาดต่าง ๆ แล้วไปสิ้นสุดที่อ่าวปะการัง ราคาขึ้นอยู่กับระยะทาง หรือแล้วแต่จะตกลงกัน ราคาค่ารถสองแถวเริ่มต้นที่ราคาประมาณ 30-50 บาท หรือหากต้องการจะเหมาเที่ยวราคาประมาณ 200-500 บาท

สถานที่น่าสนใจบนเกาะเสม็ด และเกาะใกล้เคียง 
ชายหาด หาดต่าง ๆ ส่วนใหญ่อยู่ทางด้านตะวันออกของเกาะ แต่ละหาดอยู่ในอ่าวเล็ก ๆ มีความยาวประมาณ 200 เมตร เรียงตามลำดับจากทิศเหนือไปทิศใต้ ดังนี้ หาดทรายแก้ว หาดหินโคร่ง หาดคลองไผ่ อ่าวพุทรา อ่าวทับทิม อ่าวนวล อ่าวช่อหรืออ่าวลุงหวัง อ่าวคอก อ่าวเทียน อ่าวหวาย อ่าวกิ่ว อ่าวปะการัง ทางด้านตะวันตกมีหาดทรายอยู่แห่งเดียว คือ ที่อ่าวพร้าว ส่วนอ่าววงเดือนอยู่ด้านตะวันออกทางตอนกลางของเกาะเป็นอ่าวโค้งคล้ายพระจันทร์ครึ่งดวง จากหาดทรายแก้วและหาดวงเดือนเป็นหาดทรายยาวและสวย บริเวณปลายแหลมด้านใต้มีเกาะเล็ก ๆ อยู่ 3 เกาะ ได้แก่ เกาะจันทร์ เกาะสันฉลาม และเกาะหินขาว ซึ่งเป็นที่อาศัยและวางไข่ของนกนางนวล โดยนักท่องเที่ยวสามารถเดินทางไปหาดอื่น ๆ ได้โดยใช้บริการรถรับจ้าง หรือเดินเท้าไปเอง 

เกาะกรวย เกาะขาม และเกาะปลาตีน เป็นเกาะที่อยู่ทางตอนเหนือของเกาะกุฎี ประมาณ 600 เมตร เป็นเกาะที่สวยงาม มีปะการัง และสามารถตกปลาได้ 

เกาะกุฎี หรือเกาะกุด เป็นเกาะหนึ่งในวรรณกรรมของสุนทรภู่ อยู่ทางทิศตะวันออกของเกาะเสม็ด ห่างจากฝั่งประมาณ 6 กิโลเมตร มีเนื้อที่ประมาณ 63 ไร่ ใกล้กับเกาะกุฎีมีเกาะขนาดเล็กอีก 2 เกาะ คือ เกาะท้ายค้างคาวและเกาะถ้ำฤาษี มีหาดทรายสวยงามเหมาะแก่การเล่นน้ำ ตั้งแค้มป์ปิ้ง มีหน่วยพิทักษ์อุทยานตั้งอยู่โดยรอบเกาะมีแนวปะการัง สามารถติดต่อเช่าเรือจากบ้านเพได้ บนเกาะไม่มีบริการบ้านพักสำหรับนักท่องเที่ยว แต่มีเต็นท์ให้เช่า พักได้ 3-4 คน ราคา 300 บาท/คืน ในกรณีที่นักท่องเที่ยวนำเต็นท์ไปเองเสียค่าพื้นที่กางเต็นท์ 30 บาท/คน/คืน 

อัตราค่าเข้าอุทยานฯ นักท่องเที่ยว ชาวไทย ผู้ใหญ่ 40 บาท เด็ก 20 บาท ชาวต่างชาติ ผู้ใหญ่ 200 บาท เด็ก 100 บาท สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ โทร. 0 3865 3034, 08 6144 8987 หรืองานบริการส่วนอุทยานแห่งชาติทางทะเล สำนักอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ กรมป่าไม้ โทร. 0 2561 2919, 0 2561 2921

เกาะทะลุ ห่างจากเกาะกุฎี ไปทางทิศตะวันออกประมาณ 6 กิโลเมตร หรือห่างจากเกาะเสม็ด 12 กิโลเมตร มีพื้นที่ 69 ไร่ สภาพพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นป่าทึบ ทิศตะวันตกเป็นผาหินสูงชัน ด้านทิศตะวันออกและทิศใต้มีหาดทรายขาวสะอาด เกาะทะลุมีนกนางนวล ค้างค้าวแม่ไก่ อยู่เป็นจำนวนมาก และมีเต่าทะเลบางชนิดอาศัยอยู่ นอกจากนั้นมีปะการังที่อุดมสมบูรณ์สูงอยู่รอบ ๆ เกาะและเป็นแหล่งเหมาะแก่การดำน้ำลึกอีกแห่งหนึ่ง กิจกรรมดำน้ำ ตกปลา บนเสม็ดมีบริการเรือพาดำน้ำ ตกปลา ติดต่อเรือได้ตามที่พัก ราคาประมาณ 600 บาท ต่อคน ผู้ที่สนใจเดินทางไปท่องเที่ยวและดำน้ำที่เกาะกุฎี และเกาะทะลุ สามารถติดต่อเช่าเรือเร็วไป-กลับ จากท่าเรือบ้านเพ เป็นแพ็คเกจทัวร์ได้ ราคา 8,000 บาท/10 คน สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ บริษัท ไอร์แลนด์ ทัวร์ โทร. 0 3865 3058, 08 6390 8736 (ควรเตรียมอาหารพร้อมเครื่องดื่มไปด้วย เนื่องจากบนเกาะไม่มีสิ่งอำนวยความสะดวก)

หมายเหตุ: ทางอุทยานฯ เขาแหลมหญ้า-หมู่เกาะเสม็ด กำหนดปิดอุทยานฯ ประจำปีทุกปี ระหว่างวันที่ 1 พฤษภาคม-31 สิงหาคม