"ผู้บัญชาการทหารอากาศเคยบอกว่าต้องทำให้เวียดนามกลั บคืนสู่ยุคหินก่อนถึงจะเอาชนะได้ แต่สำหรับผมแล้ว เวียดนามนี่ถ้าไม่ใช้วิธีการที่ยุคหินที่สุดล่ะก็ไม่ มีทางชนะหรอก ก็เพราะเครื่องจักรน่ะ มันไร้ซึ่งจิตวิญญาณ"
คำพูดของผู้บัญชาการหน่วยรบพิเศษสหรัฐที่นาซาง
สงครามสิบหกวันหรือสงครามจีน-เวียดนามเกิดขึ้นในปี 1979 เป็นสงครามที่เกิดขึ้นเพียงระยะเวลาสั้นๆแต่รุนแรงขอ งจีนที่พึ่งกลายเป็นมหาอำนาจสดๆ กับเวียดนาม ประเทศเล็กพริกขี้หนูจอมท้าทาย มีสาเหตุมาจากเงื่อนไขทางการเมืองที่ซับซ้อน สาเหตุที่เรียกว่าสงครามสิบหกวันก็เนื่องมาจากสงคราม ครั้งนี้กินเวลาเพียงแค่ 16 วันเท่านั้น แต่ถึงแม้จะกินเวลาไม่นานนัก แต่การรบนั้นดุเดือดเลือดพล่านและจำนวนคนตายมากกว่าส งครามที่กินระยะเวลานานๆบางครั้งซะอีก
ป.ล. อันที่จริงสงครามนี้มีอยู่หลายชื่อ เช่น สงครามสั่งสอน สงครามอินโดจีนครั้งที่ 3 เป็นต้น
อย่างที่บอกไปนั่นแหละครับ สาเหตุมันซับซ้อน ดังนั้นผมจะขอเล่ามาตั้งแต่ต้นตอเลยนะครับ
กรณีพิพาทของจีนกับรัสเซีย
ในช่วงแรกของสงครามเย็นนั้น จีนกับรัสเซียเป็นพันธมิตรที่ดีต่อกัน ไม่ว่ารัสเซียจะก่อสงครามตัวแทนขึ้นที่ไหน ไม่ว่าจะที่เกาหลีหรืออียิปต์ จีนก็จะไปช่วยเสมอ
แต่ทว่าในปี 1963 เมื่อรัสเซียมีปัญหากับอเมริกาเรื่องวิกฤตการณ์นิวเค ลียร์ในคิวบา แต่จีนกลับไม่ยอมไปช่วยซะงั้น รัสเซียจึงถอนการสนับสนุนทุกเรื่องที่มีต่อจีน แต่แล้วสงครามเวียดนามก็ดันเกิดขึ้นซะก่อน รัสเซียจึงจำเป็นต้องใช้จีนเป็นทางผ่านในการขนอาวุธไ ปให้เวียดนามสู้กับอเมริกา จีนจึงถือโอกาสนี้ยักยอกอาวุธของรัสเซียซะเลย แต่รัสเซียก็ไม่ได้โง่ มีเช็กยอดปลายทาง เมื่อรัสเซียรู้เข้าจึงเรียกจีนไปคุยแต่ก็ตกลงกันไม่ ได้ รัสเซียจึงหันไปใช้วิธีขนอาวุธให้เวียดนามทางเรือแทน โดยใช้ท่าเรือไฮฟองนอกชายฝั่งฮานอยเป็นแหล่งขนถ่ายอา วุธขนาดใหญ่
ในปี 1969 สถานการณ์ความบาดหมางของจีนกับรัสเซียทวีขึ้นถึงขีดส ุด เมื่อทหารจีนซุ่มยิงทหารรัสเซียตายที่ชายแดนระหว่างจ ีนกับรัสเซีย ทั้งสองฝ่ายจึงขนทหารเป็นล้านไปยืนประจันหน้ากันที่ช ายแดน ออกโรงรบกันจนทหารเสียชีวิตไป 800 นาย แต่สุดท้ายต่างฝ่ายต่างก็ต้องถอยกลับมาเพราะมีอาวุธน ิวเคลียร์ด้วยกันทั้งสองฝ่าย (ภาพล่าง) ทหารจีนเอาหมวกทหารรัสเซียที่ยิงได้มาโชว์

ด้วยเหตุนี้อเมริกาจึงชักชวนจีนเข้าร่วมเป็นพันธมิตร เปิดสถานทูตมะกันในจีน บอยคอตไต้หวันซะเลย
เวียดนาม - แผนสหพันธรัฐอินโดจีน
ปี 1975 เวียดนามเหนือรบชนะอเมริกาในสงครามเวียดนามและรวมแผ่ นดินได้สำเร็จ หนำซ้ำยังยึดอาวุธยุทโธปกรณ์ทันสมัยต่างๆที่ทหารมะกั นทิ้งเอาไว้ได้อย่างมากมายจนกลายเป็นชาติที่ Powerfulที่สุดในคาบสมุทรอินโดจีนในสมัยนั้นไปเลย (ภาพล่าง) ทหารเวียดนามขับรถถังพุ่งชนประตูรั้วสถานทูตอเมริกาใ นกรุงไซง่อน ภาพนี้ดังไปทั่วโลกเล่นเอาอเมริกาแทบบ้าไปเลย ชนะชาติมหาอำนาจได้ตั้งมากมาย เยอรมัน อิตาลี่ ญี่ปุ่นโดนตูปราบหมด แต่เจือกมาแพ้ประเทศที่ไม่น่าจะมีอะไรแบบเวียดนามเนี ่ยนะ

เมื่อจัดการเรื่องภายในประเทศตนเสร็จ เวียดนามก็วางแผนที่จะยึดครองทุกประเทศในคาบสมุทรอิน โดจีน(กัมพูชา ลาว ไทย)และจัดการรวมเป็นประเทศเดียวที่ปกครองแบบคอมมิวน ิตส์ แผนการนี้มีชื่อว่า "แผนสหพันธรัฐอินโดจีน"
เวียดนามเข้ายึดครองกัมพูชา
เวียดนามกับเพื่อนบ้านอย่างลาวและกัมพูชานั้นเป็นคอม มิวนิตส์คนละสายกัน เวียดนามนั้นเป็นคอมมิวนิตส์สายรัสเซีย ส่วนลาวและกัมพูชานั้นเป็นคอมมิวนิตส์สายจีน เมื่อจีนกับรัสเซียขัดแย้งกัน เวียดนามจึงมีปัญหากับเพื่อนบ้านทันที
กัมพูชาเป็นประเทศจอมหาเรื่องที่เที่ยวก่อเรื่องกับป ระเทศเพื่อนบ้านไปทั่ว แต่ในตอนนั้น(ปี 1978) กัมพูชาตกอยู่ในสภาวะสงครามกลางเมืองระหว่างกลุ่มเขม รแดงกับกลุ่มกัมพูชาประชาธิปไตย การฆ่าฟันกันเองของคนชาติเดียวกันทำให้ประเทศที่ธรรม ดาก็สู้เวียดนามไม่ได้อยู่แล้วอ่อนแอลงไปอีก เวียดนามจึงใช้ความเหนือกว่าทางด้านการทหารบุกเข้ายึ ดครองกัมพูชาไว้ได้อย่างง่ายดาย (ภาพล่าง) กองทัพเวียดนามบุกเข้าสู่กรุงพนมเปญ

เวียดนามเข้ายึดครองลาว
เมื่อจัดการกัมพูชาเสร็จ เวียดนามส่งกองทัพบุกเข้าไปในลาวซึ่งเป็นเป้าหมายต่อ ไป ลาวเป็นประเทศที่รักสงบ เรื่องทหารนั้นเวียดนามเลยกินขาด เวียดนามจึงสามารถเข้ายึดครองลาวได้อย่างง่ายดายเช่น กัน บัดนี้เวียดนามมีชายแดนยันกับไทยแล้ว การรุกรานกัมพูชาและลาวของเวียดนามสร้างความโกรธแค้น ให้กับจีนเป็นที่สุด เพราะลาวและกัมพูชานั้นจีนให้การสนับสนุนอยู่ การกระทำของเวียดนามจึงถือเป็นการตบหน้าจีนฉาดใหญ่เล ยทีเดียว

เวียดนามบุกไทย
ไทยนั้นถือเป็นชาติลู่ตามลมที่ขาดจุดยืนของตัวเอง ในตอนที่อเมริกาบุกเวียดนามนั้น ไทยได้ส่งทหารไปช่วยอเมริการบ ซึ่งบัดนี้เวียดนามมันมาทวงคืนแล้ว
ถ้าเทียบกันแล้ว กองทัพไทยในตอนนั้นสู้เวียดนามไม่ได้เลยทั้งเรื่องอา วุธและจำนวนทหาร กองทัพไทยประสบปัญหาทั้งเรื่องอาวุธที่ล้าหลังเอามาก ๆ(ตั้งแต่สมัยสงครามโลก) เทียบไม่ได้กับเวียดนามที่ได้รับการสนับสนุนจากรัสเซ ีย ประกอบกับไทยในตอนนั้นเกิดจลาจลขึ้นภายในประเทศ ดังนั้นถ้าเวียดนามมันบุกเข้ามาจริงๆล่ะก็ จบเห่
เวียดนามได้เคลื่อนกำลังทหารกว่าหกแสนนายเข้าประชิดช ายแดนไทยเป็นแนวยาว และจัดการยิงปืนใหญ่เข้าถล่มชายแดนไทยเป็นการทักทาย ไทยจึงได้ส่งกองทัพเข้าต้าน(ทหารไทยมีน้อยกว่าอย่างม าก กำลังสำรองก็ไม่ยอมเรียกมาใช้ ฉลาดเนอะ) แต่ก็ไม่ครณามือเวียดนาม จนในที่สุดเวียดนามก็เข้ายึดครอง บ้านร่มเกล้า บ้านช่องบก บ้านทับโท ของไทยได้ (ภาพล่าง) ทหารเวียดนามบุกเข้าช่องบก

ความโกรธของจีน
การรุกคืบเข้ามาของกองทัพเวียดนามสร้างความอกสั่นขวั ญหายแก่ไทยยิ่งนัก ไทยจึงเลิกให้การสนับสนุนอเมริกาและหันไปขอความช่วยเ หลือจากจีนแทน
จีนนั้นเมื่อก่อนเป็นชาติกระจอกๆที่ถูกชาติมหาอำนาจต ะวันตกและญี่ปุ่นรังแก แต่ตอนนี้มันไม่ใช่แล้ว จีนพร้อมที่จะกลายเป็นขั้วอำนาจใหม่บนเวทีโลกที่จะไม ่ยอมให้ใครมาลูบคมเอาง่ายๆ
ในปี 1978 นั้น เติ้งเสี่ยวผิง ได้ไปเยือนอเมริกา บอกกับ ปธน.เมกา(จำชื่อไม่ได้) ว่าจะจัดการเวียดนามให้ เหตุการณ์นี้ทำให้รัสเซียกับเวียดนามเหม็นขี้หน้าจีน เป็นอย่างมาก
ปัญหาที่จีนกลัวมากที่สุดก่อนที่จะเริ่มสงครามครั้งน ี้ก็คือ ประสิทธิภาพอาวุธของจีนนั้นล้าหลังกว่าเวียดนามพอสมค วร จีนยังใช้เครื่องบินใบพัดอยู่ ส่วนเวียดนามมีเครื่องมิกรุ่นใหม่ๆจากรัสเซีย และเครื่องไฟท์เตอร์คุณภาพดีที่ยึดมาจากอเมริกาอีก

เครื่องบินมิก 21 ของเวียดนาม

แต่ถึงอย่างไร จีนก็ไม่อาจที่จะปล่อยให้ไทยโดนเวียดนามยึดไปได้หรอก เพราะถ้าแผนสหพันธรัฐอินโดจีนสำเร็จล่ะก็ เวียดนามก็จะกลายเป็นชาติที่เข้มแข็งมากๆและอาจกลายเ ป็นมหาอำนาจอีกชาติหนึ่งที่จะเป็นภัยคุกคามร้ายแรงต่ อจีนอย่างแน่นอน การบุกเวียดนามจึงดูเหมือนเป็นเรื่องชอบธรรมในประเทศ จีนขณะนั้น
เมื่อกลับจากอเมริกา เติ้งเสี่ยวผิงได้เคลื่อนทหารกว่า 2 แสน รถถังอีก 400 คันไปยังชายแดนเวียดนาม ขู่ให้เวียดนามถอนทหารออกจากทุกประเทศที่ยึดครองอยู่ แต่เวียดนามไม่ยอมถอน สงครามสิบหกวันครั้งนี้จึงเริ่มขึ้น

ในเวียดนามตอนนั้นมีเพียงตำรวจ ประชาชน กับทหารเพียงเจ็ดหมื่นนายเฝ้าประเทศอยู่ พวกทหารส่วนใหญ่อยู่ชายแดนไทยหมดแล้ว
จีนได้เปิดฉากบุกเวียดนามในวันที่ 17 ก.พ. 1789 ด้วยโจมตี 3 เมืองชายแดนของเวียดนาม ใน 3 วันแรกของการรบนั้น จีนยังคงใช้ยุทธวิธีคลื่นมนุษย์ซึ่งถือเป็นแผนการรบท ี่โบราณที่สุดในโลก(ใช้กันมาตั้งแต่ยุคหินแล้ว วิธีการวิ่งเฮกันไปยังที่มั่นข้าศึกน่ะ) ส่วนเวียดนามใช้วิธีที่ตนถนัดที่สุดคือการใช้ปืนใหญ่ ยิงถล่มจากที่สูง(แบบที่เดียนเบียนฟู) เนื่องจากเทคโนโลยีที่ล้าหลังกว่า ทำให้กองทัพจีนเสียหายอย่างหนักในช่วงแรก (ภาพล่าง) ทหารเวียดนามยืนอยู่บนซากรถถังจีน

ภาพนี้ ทหารหญิงเวียดนามยืนคุมแถวเฉลยศึกจีน(สังเกตได้ว่าจี นตอนนั้นจนเอามากๆ ทหารยังใส่หมวกผ้าอยู่เลย ส่วนเวียดนามหมวกเหล็กเรียบร้อย)

จีนเลยเปลี่ยนมาใช้วิธีใหม่ คือการใช้รถถังกับกองทหารราบเข้าถล่มพร้อมกัน ยิงถล่มมันทุกตารางวา นักข่าวต่างประเทศยังบอกเลยว่าไม่เคยเห็นสงครามครั้ง ไหนยิงกันแหลกลาญขนาดนี้มาก่อนเลย

ได้ผล ในที่สุดจีนก็ยึด 3 เมืองของเวียดนามได้ เวียดนามจึงขอความช่วยเหลือจากรัสเซีย รัสเซียจึงเคลื่อนทหารพร้อมรถถังเข้าประชิดชายแดนจีน แล้วประกาศกร้าวว่า "ถ้าจีนไม่ยอมหยุดโจมตีเวียดนาม ชาวปักกิ่งจะได้รับรู้ถึงความน่าสะพรึงกลัวของอาวุธน ิวเคลียร์"
จีนก็ออกแถลงการบ้างว่า "ถ้ารัสเซียทำลายปักกิ่งด้วยอาวุธนิวเคลียร์ มอสโคว์ก็จะต้องพินาศด้วยอาวุธนิวเคลียร์เช่นกัน" ทำให้รัสเซียไม่กล้าทำอะไรจีนไปมากกว่านี้ เวียดนามจึงต้องสู้กับจีนอย่างโดดเดี่ยว
เวียดนามถอนทหารจากชายแดนไทยกลับมาป้องกันประเทศ
ในที่สุดเวียดนามก็เห็นว่าจวนตัว จึงเรียกคืนทหารที่อยู่ในลาว กัมพูชา ไทย กลับมาสู้กับจีนโดยด่วน (ภาพล่าง) ทหารเวียดนามมุ่งสู่แนวหน้า

(ภาพล่าง) ทหารเวียดนามคนหนึ่งถูกยิงเสียชีวิต ขณะที่เพื่อนๆยังเดินหน้าต่อไป สงครามครั้งนี้เป็นสงครามครั้งเดียวในประวัติศาสตร์ส งครามร่วมสมัยที่ทหารทุกคนเดินหน้าสู้แบบลืมตายทั้งส องฝ่าย ไม่มีการหนีทัพให้เห็น นับเป็นวีรกรรมที่น่ายกย่องอย่างมาก

ในช่วงวันที่ 8 - 13 ของสงคราม ทหารจีนได้รุกคืบเข้าสู่พื้นที่สำคัญๆต่างๆ เช่น ริมแม่น้ำแดง เวียดนามจึงส่งกองทัพอากาศสุดไฮเทคของตนเข้าร่วมวงด้ วย กลายเป็นสงครามอลังการน่ะสิทีนี้

ภาพล่าง ทหารหญิงจีน

จีนถอนกำลังกลับไปเฉยๆ
สงครามกำลังดำเนินมาอย่างดุเดือด กองทัพเวียดนามเสียหายอย่างหนัก ขณะที่กองทัพจีนรุกคืบเข้ามาเรื่อยๆจนจะเข้าตีฮานอยอ ยู่แล้ว เวียดนามจึงวางแผนที่จะสลายตัวไปใช้การรบแบบกองโจร
แต่อยู่ดีๆ จีนก็สั่งถอยทัพกลับไปเฉยๆทั้งที่กำลังได้เปรียบและบ อกว่าสงครามนี้จบลงแล้ว? ทำให้สงครามที่กำลังดำเนินไปอย่างดุเดือดจบลงชนิดที่ เรียกได้ว่าไม่ทันหายใจ
สงครามนี้ใครชนะกันแน่ - สงครามนี้ใครสั่งสอนใครกันแน่
การที่จีนถอนทัพกลับไปแบบนี้ทำให้เวียดนามประกาศชัยช นะทันทีโดยอ้างว่าสามารถขับไล่กองทัพจีนออกจากประเทศ ได้(จริงๆแล้วจีนถอยกลับไปเอง) แต่จีนเองกล้าอ้างว่าตนชนะเพราะสามารถบรรลุวัตถุประส งค์ของตน ซึ่งก็คือพังแผนสหพันธรัฐอินโดจีนของเวียดนามลงซะยับ (แต่จริงๆแล้ว จีนกลัวว่าถ้าสงครามยืดต่อ เวียดนามก็จะใช้กลยุทธ์แบบกองโจร ซึ่งจีนจะเสียเปรียบอย่างมาก อาจถึงขั้นแพ้สงครามแบบราบคาบเลยก็ได้ ขนาดฝรั่งเศสกับอเมริกายังมาแพ้เวียดนามเพราะสงครามก องโจรเนี่ยแหละ) สุดท้ายก็ไม่รู้ว่าใครกันแน่ที่ชนะ และไม่รู้ว่าใครสั่งสอนใครกันแน่ เพราะจำนวนผู้เสียชีวิตทั้งสองฝ่ายมากพอๆกัน โดยรวมแล้วยอดผู้เสียชีวิตเกือบล้าน ทั้งๆที่สงครามกินเวลาแค่ 16วันเท่านั้น
หลังสงคราม - ความพยายามที่จะลืมเลือนสงครามครั้งนี้
ภายหลังสหภาพโซเวียตได้ล่มสลายลง จีนก็ได้เป็นเบอร์หนึ่งของโลกตะวันออกแทน และหันกลับไปร่วมมือกับรัสเซียและเวียดนามเพื่อต้านอ เมริกาแทน
ปัจจุบันนี้จีนกับเวียตนามหันกลับมาญาติดีต่อกัน เปิดพรมแดนค้าขาย เจริญสัมพันธ์ทางการทูตและการทหาร
สงครามสิบหกวันกลายเป็นเรื่องที่รัฐบาลของทั้งสองชาต ิอยากจะลืมเลือนไปเสีย หนังสือของสงครามครั้งนั้นถูกเก็บเผาทิ้งไปมากมาย ไม่มีการโบกธง ไม่มีการฉลองชัยให้ทหารที่กลับบ้าน ขนาดในประเทศอื่นๆที่ได้รับผลกระทบทางอ้อมจากสงครามค รั้งนี้อย่างกัมพูชา ลาว ไทย ยังลืมเลือนวีรกรรมที่ทหารชาติตัวเองทำไว้ในสงครามคร ั้งนี้เลย ทำให้สงครามนี้กลายเป็นสงครามที่โลก(อยากจะ)ลืมไป