ประเพณีเลี้ยงดงผีปู่และย่าแสะ ประจำปีนี้ 2556

          เมื่อเวลา 09.30 น.วันที่ 22 มิ.ย.56 ที่บริเวณป่าชุมชนหลังวัดดอยคำ บ้านแม่เหียะ หมู่ 3ต.แม่เหียะ อ.เมือง จ.เชียงใหม่ องค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่ ร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จัดพิธีเลี้ยงดง หรือพิธีเลี้ยงผีปู่แสะย่าแสะขึ้นที่  ซึ่งเป็นพื้นที่ป่าศักดิ์สิทธิ์และอุดมสมบูรณ์ มีนายบุญเลิศ บูรณุปกรณ์ นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่ เป็นประธานในพิธี มีชาวบ้านและนักท่องเที่ยวนับพันมาร่วมในพิธี มีการล้มควายหนุ่มสีดำที่มีหูเพียงเขา รูปร่างดี เพื่อเป็นเครื่องเซ่นให้กับดวงวิญญาณผีปู่แสะย่าแสะ ที่ปกป้องรักษาผืนป่าให้อุดมสมบูรณ์ มีการตั้งศาลเพียงตาจำนวน 12ศาล เพื่อวางเครื่องเซ่นให้กับเจ้าที่เจ้าทางที่สิงสถิตในบริเวณดังกล่าว โดยคนทรงของผีปู่แสะย่าแสะได้กินเนื้อควาย มีการทำพิธีอัญเชิญวิญญาณผีปู่แสะย่าแสะออกจากศาลบริเวณบันไดขึ้นวัดพระธาตุดอยคำ ใกล้กับจุดที่ประกอบพิธีให้มายังสถานที่ประกอบพิธี ก่อนที่ดวงวิญญาณทั้งสองจะมาเข้าร่างทรง ก่อนจะอัญเชิญวิญญาณได้มีมีพิธีแห่พระบฎ เป็นผ้าที่มีภาพเขียนรูปพระพุทธเจ้าปางห้ามญาติอยู่ และนำมาบริเวณทำพิธี พร้อมทั้งนำรูปภาพขึ้นแขวนไว้บนต้นไม้เพื่อให้โบกไปมา โดยการนำภาพพระพุทธเจ้ามาแขวนไว้ เพื่อเป็นการปรามดวงวิญญาณทั้งสองให้อยู่ในกรอบ ห้ามแตะต้องมนุษย์ ให้มากินควายเครื่องเซ่นเท่านั้น

          การเลี้ยงผีประจำปีในเดือนเก้าเหนือ ก็คือผีปู่แสะย่าแสะ ในอดีตมีเมืองหนึ่งชื่อ บุพพนคร เป็นเมืองชนเผ่าลัวะ ตั้งอยู่ระหว่างแม่น้ำปิงและดอยอ้อยช้าง ชาวบ้านแห่งนี้อยู่กันแบบไม่เป็นสุขเพราะถูกยักษ์ 3 ตน ยักษ์พ่อแม่ลูก จับเอาชาวเมืองไปกินทุกวันๆ จนชาวเมืองต้องหนีออกจากเมืองเนื่องจากกลัวะยักษ์ ต่อมาพระพุทธเจ้า รับรู้ความเดือดร้อนของชาวเมืองลัวะ จึงได้เสด็จมาโปรดและแสดงอภินิหารแสดงธรรม ให้ยักษ์สามตนได้เห็น จนยักษ์สามตนนั้นเกิดความเลื่อมใส และให้ยักษ์ทั้งสามตนสมาทานศีลห้าสืบไป

          ต่อมายักษ์ทั้งสามตนนึกได้ว่าพวกตนเป็นยักษ์ต้องประทังชีวิตด้วยการกินเนื้อ จึงได้ขอพระพุทธเจ้ากินควายปีละ1 ตัว พระพุทธเจ้าไม่ทรงตอบ ให้ไปถามเจ้าเมืองเอา ว่าแล้วพระพุทธเจ้าก็เสด็จออกจากดอยคำหั้นไป ยักษ์ทั้งสามตนจึงได้ไปขอกับเจ้าเมืองลัวะ ซึ่งทางเจ้าเมืองก็ได้นำควายมาถวายให้ปีละ 1 ตัว และยักษ์ก็จะดูแลชาวบ้านชาวเมืองให้อยู่เย็นเป็นสุขสืบไป ยักษ์ตัวพ่อชื่อปู่แสะ ยักษ์ตัวแม่ชื่อย่าแสะ หลังสิ้นสมัยปู่แสะย่าแสะแล้วชาวบ้านชาวเมืองก็ยังเกรงกลัวอิทธิฤทธิ์อยู่และหวังให้ปู่แสะย่าแสะ ช่วยกันรักษาพระพุทธศาสนาพร้อมช่วยกันดูแลชาวบ้านชาวเมืองให้อยู่เย็นเป็นสุข จึงได้มีพิธีเซ่นดวงวิญญานที่เรียกกันว่า เลี้ยงดง ต่อนั้นมาทุกๆ ปีเมื่อถึงเดือนเก้าออกของเมืองล้านนา ชาวบ้านที่เกี่ยวข้องจะเอาผืนผ้ามาแต้มเป็นรูปพระบฏให้ดูเหมือนพระพุทธเจ้าเสด็จมาร่วมพิธีกรรมเลี้ยงผีปู่แสะย่าแสะ หรือชาวบ้านเรียกผืนผ้ากันว่า ตุงพระบฏมาแขวนให้แกว่งไปมาเหมือนดั่งภาพมีชีวิต

        โดยของเซ่นไหว้คือควายกีบเผิ้ง หรือควายหนุ่มที่มีกีบเท้าสีเหลือง เขาควายยาวเท่าหู พร้อมกับเครื่องพลีกรรมอื่นๆ กล้วย อ้อย ของหวานสถานที่คือดงหลวงใกล้ๆกับดอยคำ ทิศใต้ของดอยสุเทพนครเชียงใหม่