บุคลิกภาพ (personality) หมายถึง แบบแผนหรือลักษณะจำเพาะของแต่ละบุคคล โดยเป็นผลรวมของความรู้สึกนึกคิด การรับรู้ และพฤติกรรมการแสดงออกของบุคคลนั้น ที่เป็นไปในชีวิตประจำวันปกติ 

Personality trait เป็นแบบแผนบุคลิกภาพของแต่ละบุคคล ซึ่งอาจเด่นออกมาในแต่ละด้านไม่เท่ากัน เป็นลักษณะปกติที่คนปกติจะมีได้ ไม่ต้องได้รับการรักษา แต่ถ้าหากเป็นรุนแรงมีความเบี่ยงเบนอย่างชัดเจน พฤติกรรมมีลักษณะ ไม่ยืดหยุ่น มีการปรับตัวไม่เหมาะสม ทำให้เกิดความบกพร่องในหน้าที่การงานหรือมีปัญหาด้านสัมพันธภาพกับผู้อื่น จะเรียกว่า Personality disorder ซึ่งเป็นความผิดปกติ 

1. Paranoid personality มักแปลการกระทำของบุคคลอื่นว่า จงใจทำลายหรือข่มขู่ตน มีความคิดว่าตนเองกำลังถูกตักตวงผลประโยชน์ไม่ทางใดก็ทางหนึ่งอยู่เสมอ มักมีความระมัดระวังตัวอยู่เสมอ เนื่องจากมีความคิดว่าตนกำลังถูกปองร้าย บ่อยครั้งจะหมกมุ่นอยู่ในความคิดสงสัย ระแวงในเรื่องความซื่อสัตย์หรือความน่าเชื่อถือไว้วางใจของเพื่อนๆ หรือพวกพ้อง หรือมักจะรู้สึกหึงหวงอย่างผิดปกติ มักจะคิดโดยปราศจากหลักฐานว่าคนรักของตนกำลังนอกใจ บุคคลประเภทนี้นักจะตึงเครียด ไม่ผ่อนคลาย และคอยสอดส่องสิ่งแวดล้อม ไม่มีอารมณ์ขัน คำพูดก็ดูเหมือนมีจุดมุ่งหมายและเป็นเหตเป็นผลถึงแม้จะเป็นสิ่งที่ไม่เป็นความจริงก็ตาม ความคิดจะหนักไปทางการโยนความผิด การกล่าวโทษผู้อื่นอยู่เสมอ 

2. Schizoid personality (ซคิซอยด์) บุคคลมีลักษณะเย็นชา ห่างเหินไม่ค่อยชอบเข้าสังคม ชอบอยู่เงียบๆคนเดียว ไม่ต้องการมีความรู้สึกผูกพันกับใคร สนใจงานที่ทำคนเดียว ไม่ต้องแข่งขันกับใคร มีความสนใจในกิจกรรมที่ไม่ต้องติดต่อกับผู้คน เช่นดาราศาสตร์ คณิตศาสตร์ หรือบางคนสนิทกับสัตว์เลี้ยงมาก มักจะไม่สนใจที่จะมีความสัมพันธ์ทางเพศ มักเพ้อฝันสร้างจินตนาการของตนเอง ฉะนั้นแล้ว ส่วนใหญ่จะไม่ได้แต่งงาน 

3. Schizotypal personality (ซคิโซไทปอล) มีความคิด พฤติกรรม และลักษณะท่าทางแปลกๆ ส่วนใหญ่จะเชื่ออำนาจวิเศษ โชคลาง ผีสาง เรื่องทางจิต หรือประสาทสัมผัสที่หก มักมีปัญหาในการติดต่อสื่อสารกับบุคคลอื่น เนื่องจากมีคำพูดที่แปลกๆ บางครั้งวกวน เลื่อนลอยในสาระ บางครั้งจะมีอารมณ์หรือพฤติกรรมที่ไม่สมเหตสมผล ดังนั้นจะปราศจากเพื่อนสนิทหรือเพื่อนคู่คิด 

4. Antisocial personality หากคบหาผิวเผินจะไม่เห็นว่ามีความผิดปกติ และบางครั้งอาจดูดีมีเสน่ห์ได้ แต่ประวัติในวัยเด็กจะมีตั้งแต่โกหก หนีโรงเรียน หนีออกจากบ้าน ลักขโมย ชกต่อย ใช้สารเสพติด ทำในสิ่งที่ผิดกฎหมาย ซ้ำแล้วซ้ำเล่า ผู้ป่วยจะมีพฤติกรรมที่หุนหันพลันแล่น ใจร้อน หงุดหงิด ก้าวร้าว ชอบเปลี่ยนคู่ครอง ทำร้ายร่างกายเด็ก ติดสุรา ที่สำคัญคือ "ปราศจากการสำนึกผิด" ไม่มีความวิตกกังวลหรือเสียใจในการกระทำของตน ไม่สนใจความรู้สึกของผู้อื่น พยายามหาเหตผลเข้าข้างตนเอง ขาดมโนธรรมที่ดี

5. Borderline personality จะมีอารมณ์ที่แปรปรวนอย่างมาก ความสัมพันธ์กับผู้อื่นที่ไม่มั่นคง มีความแปรผันอย่างสุดขอบ คือเมื่อต้องพึ่งพาบุคคลใกล้ชิดจะมีความรู้สึกว่าบุคคลนี้ดีมากๆ แต่หยกมีเรื่องไม่พอใจกับบุคคลเดียวกันนี้ก็จะรู้สึกโกรธ ไม่เห็นความดีของบุคคลเดิมอีกเลย ผู้ป่วยจะทนความเหงาหรืออยู่คนเดียวไม่ได้ กลัวการถูกทอดทิ้ง ดังนั้นจะสามารถสนิทสนมกับคนแปลกหน้าได้ในระยะเวลาอันสั้น นอกจากนี้ยังมีความแปรปรวนไม่แน่ใจในเอกลักษณ์ และความรู้สึกของตนเอง จึงรู้สึก ว่างเปล่า เบื่อหน่าย ซึมเศร้า พฤติกรรมเหล่านี้ทำให้ไม่ประสบความสำเร็จในหน้าที่การงาน บางคนอาจรุนแรงถึงขั้นพยายามฆ่าตัวตาย หรือทำร้ายตัวเองซ้ำแล้วซ้ำเล่า เพื่อเป็นการเรียกร้องความสนใจจากบุคคลอื่น หรือเป็นการแสดงความโกรธ 

6. Histrionic personality มีพฤติกรรมเรียกร้องความสนใจสูง โดยจะแสดงความคิดและความรู้สึกที่เกินความเป็นจริง ทำทุกสิ่งทุกอย่างให้มีความสำคัญมากกว่าที่เป็นอยู่ และแสดงความเสียใจอย่างมาก เมื่อรู้ว่าตนไม่ได้เป็นณี่ยอมรับ หรือเป็นที่น่าสนใจ บางคนอาจแสดงพฤติกรรมที่ยั่วยวน โดยเฉพาะเพศหญิง อย่างไรก็ตาม ความสัมพันธ์กับผู้อื่นมักเป็นแบบผิวเผิน และมีความรู้สึกว่าต้องพึ่งพาบุคคลอื่น จึงเป็นสาเหตให้ถูกชักจูงได้ง่าย และไม่มีความมั่นใจในตนเอง จึงต้องการคำยืนยัน ความมั่นใจซ้ำแล้วซ้ำเล่า 

7. Narcissistic personality มักหลงตัวเองว่ามีความสำคัญอย่างมาก เป็นบุคคลพิเศษ จึงคาดหวังว่าจะต้องได้รับการตอบสนองดูแลเป็นอย่างดี ซึ่งจะทนต่อคำวิพากษ์วิจารณ์ตนไม่ได้ ในทางตรงข้ามก็ต้องการคำยกย่องสรรเสริญ มักเพ้อฝันถึงความสำเร็จ ชื่อเสียง หรือความสวยงามของตน ความสัมพันธ์กับผู้อื่นจึงผิวเผิน ไม่รู้สึกเห็นอกเห็นใจ หรือไม่สนใจในความรู้สึกและความต้องการของผู้อื่น ในบางครั้ั้งก็อาจแสวงหาประโยชน์ส่วนตัวจากความสัมพันธ์กับผู้อื่น เช่น เอาเปรียบผู้อื่น เพื่อให้บรรลุเป้าหมาย ความมั่นใจในตนเองของผู้ป่วยมักเปราะบาง จึงทำให้เกิดอาการซึมเศร้าได้ง่าย 

8. Avoidant personalty ไวต่อความรู้สึกถูกปฏิเสธ ถูกทอดทิ้งจากบุคคลอื่น ผู้ป่วยอยากเข้าสังคม อยากมีเพื่อน แต่ขี้อายด้วยเกรงว่าอาจจะถูกปฏิเสธ ไม่ยอมรับ ทำให้ขาดความมั่นใจในการติดต่อกับผู้อื่น จึงพยายามหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ต้องพบปะกับบุคคลอื่นและสังคม ผู้ป่วยจะกลัวในการพูดต่อหน้าสาธารณชน และไม่กล้าที่จะขอร้องใคร เพราะกลัวที่จะถูกปฏิเสธ ในบางครั้งมักแปลความคิดเห็นของผู้อื่นไปในทางที่ผิดๆ เช่นคิดว่าตนเษงกำลังถูกหัวเราะเยาะ คนในกลุ่มนี้จะมีลักษณะขี้อาย และพยายามทำความพึงพอใจให้กับบุคคลอื่น มองตนเองในแง่ลบ คิดว่าตนไม่เก่ง มีบุคลิกที่ไม่ดึงดูดใจ หรือต่ำต้อย 

9. Dependent personality มีพฤติกรรมที่ยึดถือพึ่งพา และยอมให้ผู้อื่นรับผิดชอบตัดสินใจในส่วนที่สำคัญๆของชีวิตตน ถ้าจำเป็นต้องตัดสินใจ จะต้องได้รับคำแนะนำและความมั่นใจจากผู้อื่นเป็นอย่างมาก พยายามหลีกเลี่ยงการเป็นผู้นำ และจำมีความสุขกับการเป็นผู้ตามมากกว่า ไม่กล้าที่จะแสดงความไม่เห็ฯด้วยกับผู้อื่นด้วยกลัวว่าจะไม่เป็นที่ยอมรับ และไม่กล้าในการเสนอโครงการหรือทำสิ่งใดๆด้วยตนเอง เนื่องจากขาดความมั่นใจในความสามารถ มากกว่าที่จะขาดแรงจูงใจหรือพละกลังในการกระทำ ผู้ป่วยจะมีความรู้สึกไม่สบายหรือสิ้นหวังเมื่อต้องอยู่คนเดียว กลัวการถูกทอดทิ้ง เพราะกลัวเกินจริงว่าไม่มีความสามารถที่จะดูแลตนเองได้ และจะพยายามหาความสัมพันธ์ใหม่ทันที เมื่อความสัมพันธ์เก่าสิ้นสุด 

10. Obsessive - Compulsive personality ลักษณะสำคัญได้แก่ จะต้องทำทุกอย่างให้เรียบร้อย และไม่ยืดหยุ่น โดยจะยึดกับกฏระเบียบเล็กๆน้อยๆ หรือรายละเอียดต่างๆ จนทำให้มองข้ามจุดสำคัญๆ ของกิจกรรมนั้นไป ผู้ป่วยจะมีปัญหาด้านมนุษยสัมพันธ์ เนื่องจากไม่ยอมประนีประนอม และยืนกรานให้ผู้อื่นทำตามความต้องการของตน แต่จะอุทิศเวลาให้กับงานอย่างมากมาย จนลืมนึกถึงการพักผ่อนและความสัมพันธ์กับเพื่อนฝูง นอกจากนี้ยังมีมโนธรรมสูง ตั้งตนอยู่ในศีลธรรม โดยขาดความยืดหยุ่นกับเรื่องศีลธรรม จรรยาบรรณ และค่านิยม บางคนไม่ยอมทิ้งของที่เก่าเสีย ใช้การไม่ได้ และมีการใช้จ่ายอย่างตระหนี่ โดยถือว่าเงินตราจะต้องเก็บไว้เพื่ออนาคตที่อาจเกิดความยากลำบาก และจะมีความวิตกกังวลสูงหากมีอะไรมาทำให้กิจวัตรของตนเปลี่ยนไป

มีใครเป็นอาการไหนบ้างครับ ^^"