พอเอ่ยถึงแม่นางกวัก คนเรามักนึกไปถึงพวกปีศาจ หรือวิญญาณ จำพวกหนึ่ง บางคนถึงกับบอกว่าแม่นางกวัก แตกต่างความคิด กับพระแม่โพสพ ชักจะไปกันใหญ่แล้ว เท็จจริงจะเป็นอย่างไรก็รับฟังไว้ก่อน อย่าพึ่งด่วนยอมรับหรือปฏิเสธ

อันที่จริงเรื่องแม่นางกวัก เธอเป็นลูก ที่มีพ่อ มีแม่เหมือนกัน มีประวัติความเป็นมาที่น่าสนใจไม่น้อยเช่นกัน ตามตำราท่านเล่าว่า แม่นางกวัก เป็นลูกสาวคนเดียวของเจ้าปู่เขาเขียว แต่เรื่องมารดา ไม่ได้มีการอ้างถึงไว้เลยในตำรา ก็น่าคิดว่า คนเราเกิดมา ไม่มีแม่ได้อย่างไร 

เจ้าปู่เขาเขียว คือ ใคร? ท่านเป็นเทพ อยู่บนสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกา (ด้วยเหตุนี้เองแม่นางกวัก ถึงไม่มีมารดา) เจ้าปู่เขาเขียว ท่านดำรงค์ตำแหน่งเป็นพนัสบดี แปลว่าเจ้าป่าราชาแห่งแมกไม้ไพรสณฑ์ ในบรรดาสัตว์จำพวกทวิบาท(สัตว์สองเท้า) และสัตว์จตุบาท(สัตว์สี่เท้า) และมวลมัจฉา (ปลา) กัจฉปชาติ (เต่า) ล้วนแต่อยู่ในความดูแลของพ่อปู่เขาเขียวทั้งสิ้น

โดยเฉพาะช้าง หรือฝูงโขลงช้าง เจ้าปู่ท่านจะเมตตา รักใคร่เป็นพิเศษ เพราะช้างเป็นสัตว์แสนรู้ ท่านจึงรักมากเปรียบเทียบเท่าความรักลูก คือแม่นางกวักเลยทีเดียวจึงเกิดประเพณี ของชาวบ้านป่า และเรียกติดมาจนถึงปัจจุบัน อันสืบเนื่องมาจากการบนบาน ของชาวบ้าน ป่า คือจะใช้คำพูดเรียกตนเอง กันว่าลูกช้าง ในการบอกกล่าวบนบานต่อเจ้าพ่อ เจ้าแม่ต่างๆจนใช้ติดปากกัน มาจนทุกวันนี้

ท่านผู้อ่านคงแปลกใจ ว่าทำไมหนอ แม่นางกวักถึงได้มาเกี่ยวข้องกับเรื่องช้างจนได้ หรือที่โบราณเขาเรียกคชสิทธิ์ อันหมายถึง ความศักดิ์สิทธิ์ของช้าง ที่ยกย่องเป็นคัมภีร์คชศาสตร์ดึกดำบรรพ์

แม่นากกวัก หมายถึงรูปศักดิ์สิทธิ์ที่แกะขึ้นจาก ปลายจะงอยของงวงช้าง หรือ แกะจากงาช้างก็มี จะงอยของช้างมีคุณทางด้าน เมตตามหานิยม ธรรมชาติของช้างมีงวงที่อ่อนช้อย ไม่รู้ว่าวันๆหนึ่งจะใช้กวักกันวันล่ะกี่ร้อย กี่พันหน

ในสมัยต่อมาพระเกจิอาจารย์ หรือบุคคลที่เชี่ยวชาญ ในสรรพเวทวิทยาคมนิยมสร้างรูปแม่นางกวักขึ้น ส่วนมากจะแจกจ่าย หรือซื้อขายกัน ตามความเหมาะสม ให้ผู้ประสงค์จะมีไว้บูชา ในกิจการการค้า ให้ซื้อง่ายขายคล่อง หรือขอโชคลาภ ทรัพย์สินเงินทอง ให้ไหลมาเทมา เกิดความร่ำรวย

การสร้างแม่นางกวักให้ถูกต้องตามกรรมวิธี แบบโบราณเป็นเรื่องยากจำต้องใช้จะงอยงวงช้างซึ่งเป็นเรื่องใหญ่ และช้างที่ใช้ต้องเป็นตัวเมียเท่านั้น และช้างเป็นสัตว์ ที่มีอายุขัยยืนยาว การจะล้มช้างสักตัว เพื่อเอางวง เอางา มาสร้างนางกวักมันไม่คุ้มกัน และที่สำคัญผิด กฎ พ.ร.บ.คุ้มครองสัตว์ป่าติดคุก แน่นอนค่ะ

พระเกจิอาจารย์ ไม่นิยมสร้างแม่นางกวักด้วยจะงอยช้าง เพราะเป็นการขัดในเรื่องศีลธรรม จึงเปลี่ยนมาเป็นการบรรจุพลังคชสิทธิ์ เป็นวัตถุเทพสิทธิคุณ หรือบรรจุส่วนผง ผสมงาช้าง ที่มีอยู่แล้ว พอเป็นพิธีมีให้บูชา

สำหรับกาฝากรักซ้อน หรือรากรักซ้อนก็นิยมเอามาแกะเป็นแม่นางกวักเหมือนกัน กลับได้รับความนิยมไม่น้อย

อีกอย่างหนึ่งโบราณใช้กาฝากอุทุมพร (มะเดื่อ) ที่มีผลชี้ไปทางตะวันออก(ซึ่งหายากอยู่)ให้บังสกุลตัวเองก่อนโดยหากล้วย หาอ้อย หาใบไผ่(อาหารที่ช้างชอบ) ธูปเทียน ข้าวตอกดอกไม้ ไปทำพิธ๊พลีให้ดีแล้วเอามาแกะเป็นรูปนางกวัก

การจะมีความเชื่อและบูชาแม่นางกวักเพื่อเป็นที่ยึดเหนียวทาง ใจนั้นไม่ผิด  แต่ข้อสำคัญ ของการบูชาไม่ได้อยู่ที่การสวดคาถาบูชา ถวายของไหว้กันตามความเชื่อเท่านั้น แต่อข้อสำคัญของการบูชาแม่นางกวักขึ้นอยู่กับตัวเราเองด้วย ทำให้ถูกต้อง บูชาให้เป็น ค้าขายด้วยความขยันขันแข็ง ซื่อสัตย์ ไม่คดโกง และมีความยิ้มแย้มแจ่มใส ต้อนรับลูกค้าด้วยความจริงใจ และเต็มใจ

เพราะต่อให้มีแม่นางกวักที่ดี มีเมตตามหานิยมขนาดไหน แต่เราเป็นพ่อค้าแม่ค้าที่มีนิสัยไม่ดี ขี้โกง หน้าบึ้งหน้างอ ต่อให้แม่นางกวักช่วยกวัก ช่วยกวักยังไง  ก็ไม่มีคนเข้าร้าน และทำมาค้าไม่ขึ้นแน่นอนค่ะจริงไม๊เพื่อนๆทุกคน