เย็นตาโฟ เป็นชื่อเรียกของ ก๋วยเตี๋ยวชนิดหนึ่ง เหมือนก๋วยเตี๋ยวลูกชิ้นปลาทั่วไป แต่ที่มีความเป็นเอกลักษณ์ที่เหมือนกันในการทำ คือ ต้องใส่ซอสเย็นตาโฟ ลงไปในน้ำก๋วยเตี๋ยว ทำให้น้ำก๋วยเตี๋ยวมีสีแดง

ซอสเย็นตาโฟ มีลักษณะของซอสเป็นสีแดงที่ทำมาจากเต้าหู้ยี้และซอสมะเขือเทศหรือใส่ซอสพริก พริกป่น ตามแต่สูตรใคร

ที่มาของชื่อ เย็นตาโฟ มาจากภาษาจีนแคะ ตัวเต็ม 釀豆腐 ตัวย่อ 酿豆腐 อ่านว่า'ย้องแท้วฟู้ Yong Tau Fu 'ภาษาจีนกลางอ่านว่า 'เนี่ยงเต้าฟู่ Niang Dou Fu' หมายถึงเต้าหู้บ่มสอดไส้หมูสับ(ลักษณะเดียวกับส่วนประกอบของก๋วยเตี๋ยวแคะ)ซึ่งเป็นอาหารเลื่องชื่อของชาวจีนแคะมาแต่โบราณ ไม่ได้แปลว่า เต้าหู้หมัก (ที่หมายถึงเต้าหู้ยี้หรือ แท้วฟู้ยู้ในภาษาจีนแคะ)ก่อนหน้านี้มีผู้สันนษิฐานว่าชาวแต้จิ๋วรับมาแล้วออกเสียงตามแบบถนัดว่า เยี่ยงเต่าฮู และเพี้ยนมาเป็นเย็นตาโฟในปัจจุบัน แต่ถ้าพิจารณาคำอ่านภาษาจีนแคะที่เขียนเป็นภาษาอังกฤษก็เพี้ยนเป็นเย็นตาโฟได้เช่นกัน

นอกจากเครื่องที่เป็นเอกลักษณ์แล้วยังมี เต้าหู้ทอด ปาท่องโก๋ชิ้นเล็ก ปลาหมึกกรอบ เลือดหมูก้อน และผักนิยมใช้ ผักบุ้ง อาจจะใส่ เกี๊ยวทอดกรอบหรือ ปลาชิ้น ลูกชิ้นปลา ใสแถบจังหวัด ระยอง

สูตรของเย็นตาโฟ มีหลายสูตรทั้งแบบธรรมดา ต้มยำทะเล โดยใส่ เครื่องปรุงที่เป็นอาหารทะเลไปด้วย ตามการเปลี่ยนแปลงตามยุคสมัย

ก๋วยเตี๋ยวถูกปรุงแต่งเป็นเย็นตาโฟ เมื่อใด ยังไม่มีการบันทึกไว้แต่ตามที่มีการศึกษาต้นตำรับ อาหารของจีนจะมีรสชาติจืดซึ่งคนไทยในสมัยก่อนนั้นไม่ชอบอาหารจืด ชอบอาหารที่มีรสจัด โดยมีการนำเต้าหู้ยี้มาใส่เพื่อปรุง และนำชื่อเรียกของเต้าหู้ชนิดนั้นมาตั้งเป็นชื่อของ ก๋วยเตี๋ยวใส่เต้าหู้ยี้ ว่า เย็นตาโฟ โดยจะเป็นที่รู้จักกันทั่วไป (หมายเหตุ 酿豆腐 Yong Tau Fu ไม่ได้หมายถึงเต้าหู้ยี้ตามที่กล่าวแล้ว)

 

แต่ปัจจุบันนี้ก็มีคนที่สร้างสรรค์ เมนูใหม่ๆ ของเย็นตาโฟใหม่ๆ ขึ้นมา อย่างร้านเย็นตาโฟทูโทน อ.ชะอำ จ.เพชรบุรี ที่ใส่ไอเดียร์ใหม่ลงไปในเย็นตาโฟที่ดัดแปลงจากของเดิมที่เป็นสีแดง ให้กลายเป็นสีฟ้าน้ำทะเล โดยใช้ชื่อว่า " เย็นตาโฟทูโทน " ซึ่งส่วนประกอบก็จะมีอาหารทะเล สดๆ น่ารับประทาน เช่น กุ้ง หมึก ลูกชิ้นปลา พร้อมเสิร์ฟด้วยน้ำจิ้มซีฟู๊ดรสเด็ด แถมโรยหน้าด้วยปาท่องโก๋ทอดกรอบแทนเกี๊ยวทอดที่ใครๆใช้ ซึ่งถือว่าเป็นสไตล์ใหม่ไม่จำเจ ของเย็นตาโฟได้อีกรูปแบบหนึ่งด้วย