ทำเนียบงูพิษในประเทศไทย

ด้วยสภาพภูมิศาสตร์และดินฟ้าอากาศของประเทศไทย ซึ่งเหมาะสมต่อการดำรงชีวิตของสัตว์นานาชนิดในภูมิภาคแถบนี้ ประเทศไทยจึงเป็นประเทศหนึ่งที่มีงูชุกชุม โดยปรากฏว่ามีงูอยู่มากถึงประมาณ 180 ชนิดในประเทศไทย ซึ่งในจำนวนนี้ 46 ชนิดเป็นงูพิษ โดยแบ่งเป็น

งูพิษที่อาศัยอยู่บนบก 24 ชนิด

และเป็นงูพิษในทะเลอีก 22 ชนิด

งูพิษที่สำคัญ ๆ น่าสนใจและมีอยู่ชุกชุม ได้แก่

1. งูเห่า (Naja sp.)

2. งูจงอาง ( Ophiophagus hannah)

3. งูสามเหลี่ยม (Bungarus fasciatus)

4. งูทับสมิงคลา (Bungarus candidus)

5. งูแมวเซา (Vipera russeli siamensis)

6. งูกะปะ (Calloselasma rhodostama)

7. งูเขียวหางไหม้ (Trimeresurus sp.)

8. งูพิษในทะเล

งูพิษอันตรายหรืองูที่มีความสำคัญทางการแพทย์ เราหมายถึงงูที่มีเขี้ยวพิษ มีต่อมพิษซึ่งมีน้ำพิษที่รุนแรงและเป็นสาเหตุให้คนหรือสัตว์เลี้ยงได้รับอันตรายอยู่เสมอ ๆ

งูพิษอันตรายในประเทศไทยแบ่งตามลักษณะของเขี้ยวพิษดังนี้

1. เขี้ยวพิษอยู่ตอนหน้าของปาก ลักษณะเขี้ยวไม่ยาวนัก และจะติดแน่นกับขากรรไกรบน งอพับเขี้ยวไม่ได้ บนตัวเขี้ยวมีร่องสำหรับเป็นทางผ่านของน้ำพิษ พวกที่มีเขี้ยวในลักษณะนี้มักจะมีน้ำพิษซึ่งมีผลทำลายต่อระบบประสาทของคนงูพิษอันตรายที่จัดในพวกนี้ ได้แก่ งูเห่า งูจงอาง กลุ่มงูสามเหลี่ยม และกลุ่มงู ทะเล

2. เขี้ยวพิษอยู่ตอนหน้าของปาก ลักษณะเขี้ยวค่อนข้างยาว สามารถงอพับได้ เป็นเขี้ยวกลวงคล้ายเข็มฉีดยา ไม่มีร่องบนตัวเขี้ยว ดังนั้นน้ำพิษจะผ่านทางช่องกลวงของเขี้ยวเข้าสู่ตัวคนที่ถูกกัด พวกที่มีลักษณะเขี้ยวแบบนี้มักจะมีน้ำพิษซึ่งมีผลทำลายต่อระบบโลหิตของคน งูพิษอันตรายที่จัดในพวกนี้ ได้แก่ งูแมวเซา งูกะปะ และกลุ่มงูเขียวหางไหม้เขี้ยวพิษมีหลายชุด เมื่อเขี้ยวที่ใช้อยู่หักหรือถูกทำลาย จะมีเขี้ยวพิษสำรองขยับแทนที่และงอกยาวขึ้นจนใช้การได้อีก

งูพิษมีเขี้ยว 2 เขี้ยวที่ขากรรไกรบนด้านหน้า บางชนิดมีเขี้ยว 2 เขี้ยวที่ขากรรไกรบนด้านหลังด้วย เขี้ยวคือฟันรูปโค้ง เป็นร่องหรือมีโพรงตลอดความยาวของเขี้ยว เขี้ยวแต่ละอันมีท่อเชื่อมกับต่อมพิษหนึ่งต่อมที่อยู่ด้านหลังของตา ต่อมพิษทั้งสองข้างนี้เทียบได้กับต่อมน้ำลาย เมื่องูกัดพิษจะถูกขับออกมาจากต่อมไหลเข้าไปทางแผลรอยเขี้ยว พิษมีประโยชน์ต่องูสำหรับช่วยฆ่าสัตว์ที่เป็นอาหาร และมีเอนไซม์ช่วยในการย่อยอาหารด้วยพิษงูมีลักษณะเหลว ใส สีเหลืองอ่อน พิษงูที่รีดออกมาเมื่อทำให้แห้งจะเป็นเกล็ดสีเหลือง พิษงูแห้งมีคุณภาพอยู่คงทนและละลายน้ำได้ง่าย พิษงูใช้เป็นประโยชน์สำหรับฉีดม้าเพื่อทำเซรุ่มแก้พิษงูและใช้ในการทำวิจัยด้วย

งูพิษกลุ่มสำคัญในประเทศไทย แบ่งตามอำนาจทำลายของน้ำพิษต่อระบบของร่างกาย ดังนี้ ก. พวกที่มีพิษทางระบบประสาท

1. งูเห่า

1.1 งูเห่าไทย ( Naja kaouthia )

1.2 งูเห่าพ่นพิษ ( Naja sputatrix )

2. งูจงอาง ( Ophiophagus hannah)

3. กลุ่มงูสามเหลี่ยม

ข. พวกที่มีพิษทางระบบโลหิต

1. งูแมวเซา ( Vipera russelli siamensis )

2. งูกะปะ ( Calloselasma rhodostoma)

3. กลุ่มงูเขียวหางไหม้

ค. พวกที่มีพิษทางระบบกล้ามเนื้อ

1.งูทะเล

การไม่คิดปองร้าย ไม่กระทำอันตรายต่อร่างกายและจิตใจของผู้อื่นนั้นสำคัญกว่าสิ่งใด หากจิตใจเรามีเมตตาแล้วไซร้ บรรดาสัตว์พิษทั้งหลายก็ไม่คิดจะทำร้ายเราเช่นกันเนื่องด้วยบรรดาสัตว์มันมีสัณชาตญาณรับรู้พลังแห่งเมตตาจากคนได้

จงครองตนในวงล้อของเมตตาเถิดผู้เจริญทั้งหลาย