ตามทฤษฎีจิตวิทยาของ ซิกมันด์ ฟรอยด์ บิดาแห่งวงการจิตวิทยา ปมออดิปุส (Oedipus Complex) คือ ปมที่เกิดขึ้นในเด็กชาย ส่วนปมที่เกิดขึ้นในเด็กหญิงเรียกว่า ปมอิเล็กตรา (Electra Complex)

ปมดังกล่าวจะเกิดขึ้นในพัฒนาการขั้นที่ 3 ของคนเราซึ่งอยู่ระหว่างอายุ 3-5 ขวบ ในระยะนี้จะเริ่มมีความสนใจใคร่รู้เกี่ยวกับเพศ พึงพอใจที่จะสัมผัสอวัยวะเพศของตน เอง ไม่ว่าจะเป็นการซักถามและให้ความสนใจเกี่ยวกับอวัยวะเพศ

หากผู้ใหญ่ไม่เข้าใจและดุด่าว่ากล่าวเด็ก รวมทั้งข่มขู่จนทำให้เด็กเกิดความกลัวจนถึงขั้นติดตรึงในระยะนี้ จะทำให้เด็กเกิดความแปร ปรวนทางเพศในวัยผู้ใหญ่ได้

วัยนี้จะเริ่มเรียนรู้ถึงความแตกต่างระหว่างเพศ กระบวนการพัฒนาทางเพศในระยะนี้ เด็กชายจะรักและต้องการเป็นเจ้าของแม่แต่เพียงผู้เดียว ส่วนเด็กหญิงจะรักและต้องการเป็นเจ้าของพ่อแต่เพียงผู้เดียวเช่นกัน ซึ่งเป็นผลมาจากความรู้สึกผูกพันต่อพ่อหรือแม่ที่เป็นเพศตรงข้ามกับตนเอง

ความรู้สึกรักและต้องการเป็นเจ้าของจะทำให้เกิดความรู้สึกไม่พอใจพ่อ-แม่ที่เป็นเพศเดียวกับตน ในเด็กชายจะรู้สึกว่าแม่แสดงความรักความเอาใจใส่ต่อพ่อ เด็กจะเห็นพ่อเป็นคู่แข่ง แต่เมื่อไม่สามารถเอาชนะพ่อได้จึงเลียนแบบพ่อ เพราะเข้าใจว่าการเลียนแบบอย่างจากพ่อจะทำให้แม่รักตนได้

ในทำนองเดียวกันเด็กหญิงจะเกิด ปมอิเล็กตรา (Electra Complex) ซึ่งจะคล้ายกับปมออดิปุสในเด็กชาย แต่จะเปลี่ยนเป็นรักพ่อ และอิจฉาแม่ จนเลียนแบบแม่เพื่อให้พ่อเกิดความรักในตนเองบ้าง

ขณะเดียวกันก็เกิดความกลัวว่าพ่อ-แม่ที่เป็นเพศเดียวกับตนจะล่วงรู้ถึงความรู้สึกนี้จึงพยายามเลียนแบบ (identification) บุคลิกภาพของพ่อแม่ที่มีเพศเดียวกัน เพื่อให้พ่อแม่ที่เป็นเพศตรงข้ามกับตนพอใจ จุดนี้มีผลให้เด็กเกิดการเรียนรู้ที่จะแสดงพฤติกรรมตามบทบาททางเพศของตน

ในระยะปมออดิปุส ทั้งเด็กหญิงและเด็กชายจะสนใจอวัยวะเพศของตนเอง และพบว่าเด็กหญิงนั้นไม่มีอวัยวะเพศเหมือนเด็กชาย คือไม่มีองคชาต (penis) ทำให้ทั้งเด็กหญิงและเด็กชายเกิดความสงสัย คิดว่าคงจะเกิดบางสิ่งบางอย่างกับอวัยวะเพศของเด็กหญิงและอาจเกิด ขึ้นกับเด็กชายบ้างก็ได้ ความกลัวนี้ก่อให้เกิดความไม่แน่ใจและแสดงออกถึงความกลัวทุกอย่างหรือการเกิดจินตนาการในสิ่งที่ผิดๆ ที่อธิบายไม่ได้

แต่เมื่อพ้นระยะอวัยวะเพศไปแล้ว ลักษณะพฤติกรรมของปมทั้งสองนี้จะหายไปเอง ดังนั้น ช่วงนี้จึงถือว่าเป็นจังหวะสำคัญในการสร้างแบบอย่างที่ดีให้กับเด็ก โดยการสร้างบุคลิกภาพของความเป็นชายและหญิงที่เหมาะสม มิฉะนั้นอาจเกิดพฤติกรรมเบี่ยงเบนทางเพศ (Homosexual) ได้ตอนเติบโตขึ้น