http://daily.khaosod.co.th/view_news

สำเร็จโทษด้วยท่อนจันทน์

ทําไมต้องใช้ท่อนจันทน์น้าชาติ ใช้ท่อนไม้แข็งอื่นๆ ประหารได้ไหม

คำตอบเก็บความจากข้อเขียนของ ส.พลายน้อย หนังสือ "เกร็ดโบราณคดีประเพณีไทย" ชุดที่ 1 ว่า เรื่องราวของไม้จันทน์เป็นเรื่องที่ติดอยู่ในพงศาวดารของไทยมาช้านาน เป็นไม้ที่เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวันและประเพณี มีเรื่องที่ควรแก่การศึกษาอยู่มาก

ที่กล่าวว่ามีเรื่องอยู่ในพงศาวดาร ก็คือการประหารด้วยท่อนจันทน์ ธรรมเนียมการประหารเจ้านายสมัยก่อนเขาจะใช้วิธีประหารด้วยท่อนจันทน์ อย่างเมื่อครั้งพระศรีศิลป์จับเจ้าฟ้าศรีเสาวภาคย์ออกจากราชสมบัติ "ก็ให้สำเร็จโทษด้วยท่อนจันทน์เอาพระศพไปฝัง ณ วัดโคกพระยา" นี่เป็นข้อความที่กล่าวไว้ในหนังสือพงศาวดาร ซึ่งเราจะเห็นว่าการสำเร็จโทษเจ้านายที่เป็นเชื้อพระวงศ์นั้นใช้ท่อนจันทน์สำเร็จโทษทั้งนั้น และวัดที่ฝัง พระศพเจ้านายในสมัยนั้นก็คือวัดโคกพระยาแห่งเดียว เมื่อมีการประหารคราวใดก็ต้องพูดถึงวัดนี้ทุกครั้ง และดูเหมือนว่าได้บ่งไว้ในกฎหมายทีเดียว เมื่อประหารแล้วจะต้องฝังที่วัดโคกพระยา หรือใช้วัดโคกพระยาเป็นที่ประหาร คำว่าโคกพระยาก็บอกอยู่แล้วว่าเป็นสถานที่เฉพาะเจ้านาย ในสมัยรัตนโกสินทร์เขาก็ประหารนักโทษกันแถววัดโคกเหมือนกัน แต่ว่าเป็นวัดโคกเฉยๆ ไม่ใช่โคกพระยา เพราะเป็นสถานที่ประหารนักโทษทั่วไป ไม่ใช่พวกเจ้า ถ้าประหารเจ้านายเขาประหารกันที่วัดสำเพ็ง

การประหารชีวิตนั้นเขาแบ่งชั้นกันด้วย คือคนธรรมดาสามัญประหารที่แห่งหนึ่ง เจ้านายประหารอีกแห่งหนึ่งไม่ปะปนกัน นอกจากนี้วิธีประหารก็ไม่เหมือนกันอีก ต้องเป็นไปตามยศตามศักดิ์ ถ้าเป็นเจ้านายใช้ท่อนจันทน์ประหาร คือตีด้วยท่อนจันทน์ ถ้าเป็นคนธรรมดาก็ใช้ดาบฟันคอ

การประหารด้วยท่อนจันทน์นี้ไทยเราจะได้รับแบบอย่างมาจากไหน หรือคิดขึ้นเอง ยังหาหลักฐานไม่พบ ตามกฎหมายโบราณที่ปรากฏในกฎมณเฑียรบาลสมัยกรุงศรีอยุธยา ได้บัญญัติการลงโทษเจ้านายไว้ตอนหนึ่งว่า "ถ้าแลโทษหนักถึงสิ้นชีวิตไซร้ ให้ส่งแก่ทลวงฟันหลัง แลนายแวงหลังเอาไปมล้างในโคกพญา นายแวงนั่งทับตักขุนดาบ ขุนใหญ่ไปนั่งดู หมื่นทลวงฟัน กราบ 3 คาบ ตีด้วยท่อนจันทน์แล้วเอาลงขุม นายแวงทลวงฟันผู้ใดเอาผ้าทรงแลแหวนทอง โทษถึงตาย เมื่อตีนั้น เสื่อขลิบเบาะรอง"

นี่เป็นกฎมณเฑียรบาลที่บัญญัติการลงโทษเจ้าฟ้าและเจ้านายชั้นสูงไว้ ดังนี้จะเห็นว่าการตีด้วยท่อนจันทน์ได้เริ่มมีมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้นแล้ว ปัญหาที่น่ารู้ต่อไปก็คือ ทำไมจึงต้องใช้ท่อนจันทน์ การที่คนไทยเราไม่นิยมใช้วิธีประหารชีวิตเจ้านายด้วยการตัดศีรษะ ได้เคยอ่านพบในหนังสือเล่มหนึ่ง เขากล่าวว่า คงจะเนื่องมาจากไม่ต้องการให้เลือดตกถึงพื้นดินนั่นเอง ดังนั้น จึงหาทางประหารด้วยการทุบด้วยท่อนจันทน์ เพื่อจะได้ไม่ต้องมีเลือดตกลงแผ่นดินให้เป็นอุบาทว์แก่บ้านเมือง

การทุบด้วยท่อนจันทน์จึงเท่ากับเป็นการให้เกียรติอย่างหนึ่ง เพราะไม้จันทน์เป็นไม้ที่ถือกันมาแต่โบราณว่าเป็นไม้ดีมีค่าหายากราคาแพง นี่เป็นเหตุผลประการแรก และอีกประการหนึ่ง การถูกประหารด้วยมีดเป็นการทำให้ศีรษะขาดออกจากตัว ซึ่งเป็นเรื่องที่ถือกันมาก ตามประเพณีจีนเขาก็ถือกันว่าการถูกลงโทษตัดศีรษะทำให้เสื่อมเสียเกียรติยศยิ่งกว่าการลงโทษแบบใดๆ ทั้งสิ้น ฉะนั้นพวกขุนนางหรือเจ้านายของจีนจึงถือว่าการที่พระเจ้าแผ่นดินประทานผ้าแพรให้รัดคอตายนั้นเป็นเกียรติอย่างยิ่งทีเดียว ในสมัยกุบไลข่านมีเรื่องเล่ากันว่า ครั้งหนึ่งพระองค์ได้จับลุงที่ก่อการจลาจลด้วยการมัดแล้วห่อด้วยพรมให้พวกทหารโยนไปโยนมา จนกระทั่งลุงถึงแก่ความตาย การที่กุบไลข่านต้องทำเช่นนั้นเพราะไม่ต้องการให้เลือดกษัตริย์ต้องตกลงถูกพื้นดินนั่นเอง

การประหารชีวิตด้วยท่อนจันทน์ของไทยเข้าใจว่าจะสิ้นสุดลงในสมัยรัชกาลที่ 3 พระราชวงศ์องค์สุดท้ายที่ถูกทุบด้วยท่อนจันทน์คือกรมหลวงรักษ์รณเรศ ซึ่งถูกสำเร็จโทษเมื่อวันที่ 13 ธันวาคม พ.ศ.2391

รู้ไปโม้ด โดย...น้าชาติ ประชาชื่น nachart@yahoo.com