ข้อมูลโดย นายแพทย์รังสรรค์ ปุษปาคม รพ.ธนบุรี2

โรคหอบหืด มักพบในผู้สูงอายุ

 คนทั่วไปมักไม่ทราบสาเหตุเกี่ยวกับโรคหอบหืด คือ โรคที่มีการอักเสบเรื้อรังของหลอดลม  ทำให้หลอดลมมี ความไวต่อการถูกกระตุ้นด้วยสารก่อภูมิแพ้หรือตัวกระตุ้น  เมื่อถูกกระตุ้นหลอดลมจะมีการตีบแคบลง เนื่องจากมีการหดเกร็งของกล้ามเนื้อเรียบ  มีการสร้างเสมหะ มากขึ้นร่วมกับการบวมและหลุดลอกของเยื่อบุหลอด ลมที่ตีบแคบอาจดีขึ้นได้เองหรือดีขึ้นด้วยยาขยาย หลอดลม  โรคหืดเป็นโรคที่ไม่หายขาดแต่จะมีอาการดีขึ้น บางคนมีอาการนานๆ เป็นครั้ง เวลาเป็นหวัด  ในขณะที่บางคนก็เป็นบ่อยหรือเป็นตลอดเวลา  มีข้อมูลว่าผู้ป่วยโรคหืดจะมีการอักเสบของหลอดลม เกือบตลอดเวลาแม้จะไม่มีอาการ  การอักเสบ นี้ถ้ามีความรุนแรงอาจนำไปสู่การทำลายหลอดลมอย่างถาวรได้

             กลุ่มอาการสำหรับคนที่เป็นโรคหอบหืด คนไข้บางคนเป็นน้อย บางคนเป็นมาก อาจเสียชีวิตได้ ภาวะที่กระตุ้นให้โรคกำเริบก็ต่างกันในแต่ละคนไข้ ตัวอย่างของภาวะหรือสิ่งที่กระตุ้นให้โรคกำเริบ คือ การหายใจเอาสารที่แพ้เข้าไปในหลอดลม ภาวะติดเชื้อโพรงจมูกอักเสบ อาทิ กลิ่นน้ำหอม ยาฆ่าแมลง กลิ่นอับ ฯลฯ

โรคหอบหืดเป็นโรคของหลอดลมที่มีการอักเสบเรื้อรังมาสะสมที่เยื่อผนังหลอดลม ทำให้เยื่อบุผนังหลอดลมมีปฏิกิริยาตอบสนองต่อสารภูมิแพ้ และสิ่งแวดล้อมมากกว่าคนปกติ  ผลจากการอักเสบจึงทำให้เยื่อบุผนังหลอดลมมีการหนาตัว กล้ามเนื้อหลอดลมมีการหดเกร็งตัว ทำให้ผู้ป่วยมีอาการไอ แน่นหน้าอก หายใจมีเสียงหวีด และหอบเหนื่อย อาการหอบเหนื่อยจะเกิดขึ้นทันทีที่ได้รับสารภูมิแพ้  โรคนี้เรียกตามอาการของคนไข้ อาการหอบหืดเกิดจากการหดตัวหรือตีบตันของช่องทางเดินหายใจส่วนหลอดลม ทำให้อากาศเข้าสู่ปอดน้อยลง ปัจจัยที่ทำให้เกิดการตีบตันของหลอดลม คือ

• การหดตัวของกล้ามเนื้อรอบ ๆ หลอดลม
• การบวมอักเสบของเยื่อบุภายในหลอดลม
• เสมหะจำนวนมากที่คั่งค้างอยู่ภายในหลอดลม

อาการของโรคหอบหืด

        อาการของโรคหืดในแต่ละคนมีความแตกต่างกัน  หรือแม้คนคนเดียวกันในเวลาที่แตกต่างกันก็อาจแสดงอาการ ไม่เหมือนเดิม  อาการสำคัญของโรคหอบหืด  ได้แก่

          - ไอ

          - แน่นหน้าอก

          - หายใจมีเสียงหวีด

          - หอบเหนื่อยหายใจลำบาก

        อาการที่เป็นปัญหาในการวินิจฉัยโรคหืดคือ  ผู้ป่วยบางรายอาจมาพบแพทย์ด้วยอาการไอเรื้อรังเพียง อย่างเดียว ตรวจร่างกาย มักจะปกติ  และผู้ป่วยเองก็ไม่เชื่อว่าตนเองเป็นโรคหืด  แต่ผู้ป่วยจะมีอาการดีขึ้นเมื่อได้รับยาสเตอรอยด์ชนิดสูด

เมื่อร่างกายได้รับสารภูมิแพ้มากระตุ้น กล้ามเนื้อหลอดลมจะบีบตัว เยื่อบุหลอดลมจะมีการอักเสบเกิดการหน้าตัว ร่วมการหลั่งของเสมะเป็นปริมาณมากทำให้เกิดการอุดทางเดินหายใจ ผู้ป่วยจะหายใจลำบาก

ปัจจัยที่มีผลต่ออาการของโรคหอบหืด หรือจะ เรียกง่ายๆ ว่าตัวกระตุ้นหอบหืด  ได้แก่

1. สารก่อภูมิแพ้ เช่น  ไรฝุ่น ฝุ่นละออง เชื้อรา  เกสรดอกไม้  แมลงสาบ  ขนสัตว์
2. สารที่ก่อให้ เกิดการระคายเคือง เช่น  ควันบุหรี่ กลิ่น มลภาวะในอากาศ สารระเหยที่มีกลิ่นเช่น น้ำหอม และ ตัวทำละลายต่างๆ

การรักษาโรคหอบหืด   

1. หลีกเลี่ยงตัวกระตุ้นทั้งหลายดังกล่าวข้างต้น
2. การใช้ยา  ยาที่ใช้แบ่งได้เป็น 2  กลุ่มคือ

          2.1.  ยาขยายหลอดลม  ใช้เพื่อขยายหลอดลม ลดอาการหอบเหนื่อย  ได้แก่  ทั้งชนิดยาเม็ดรับประทานและยา เป็นต้น

          2.2.  ยาต้านการอักเสบ  ใช้ควบคุมโรคให้เข้า สู่ระยะสงบ ได้แก่  ยาพ่นที่มีส่วนประกอบของ สเตอรอยด์

3. รักษาโรคอื่นๆ ที่พบร่วมด้วยเช่น โรคภูมิแพ้ และภาวะกรดย้อนจากกระเพาะ

ผลข้างเคียงในการใช้ยามักมีความเข้าใจผิดว่า  ยาขยายหลอดลมคือ ยาหลักที่ใช้รักษาโรคหืด  ความจริงแล้วไม่ถูกต้อง  เนื่องจากโรคหืดเป็นโรคที่มีการอักเสบ  ดังนั้นยาหลัก ที่ใช้รักษาก็ต้องเป็นยาที่มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ  ซึ่งก็ คือยาสเตอรอยด์ชนิดสูด  ซึ่งเป็นยาที่มีประสิทธิภาพสูง ที่สุดที่ใช้รักษาโรคหืดในปัจจุบัน  สามารถลดการกำเริบเฉียบพลันและลดการทำลายหลอดลมอย่างถาวรได้  ในขณะที่ยาขยายหลอดลมออกฤทธิ์คลายกล้ามเนื้อเรียบ ของหลอดลม  จะลดอาการหอบเหนื่อยในช่วงที่กำลัง กำเริบ  ถ้าเปรียบเทียบก็เหมือนการรับประทานพารา- เซตามอลเพื่อลดไข้  แต่ก็มีความจำเป็นในช่วงที่มี อาการฉุกเฉิน

 สุดท้ายนี้ฝากสำหรับคนรักสุขภาพอีกครั้งว่า  สำหรับผู้ที่มีปัญหาระบบทางเดินหายใจ ปัญหานี้จะหมดไปจากคุณ หมั่นดูแลสุขภาพทานอาหารให้ครบ 5 หมู่และที่สำคัญควรออกกำลังกาย 4-5 ครั้ง/สัปดาห์  ถึงแม้ว่าคุณเองอาจจะมีเวลาน้อยในการออกกำลังกาย อย่างน้อยสิ่งที่สำคัญที่สุด คือ การนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ ดื่มน้ำสะอาดอย่างต่ำวันละ 8 แก้ว  สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม โทร สายด่วน 1645 กด 2โรงพยาบาลธนบุรี 2 บริการด้วยน้ำใจ เอาใจใส่ดุจญาติมิตรพุทธมณฑลสาย 2 ถนนบรมราชชนนี Facebook.com/Thonburi2Hospital